Trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 16/2022/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 16), Bộ Xây dựng đề xuất tăng mức tiền phạt kịch khung 1 tỉ đồng đối với một số hành vi vi phạm.

Mức phạt này áp dụng đối với 4 hành vi vi phạm liên quan đến việc chủ đầu tư không công khai thông tin việc thế chấp nhà ở, công trình xây dựng, phần diện tích sàn trong công trình, quyền sử dụng đất, dự án bất động sản đưa vào kinh doanh... Nói gọn là “nhập nhèm thông tin các dự án”.

Đây là mức phạt cao hơn rất nhiều lần so với quy định cũ (từ 100-120 triệu đồng). Cũng là mức kịch khung theo Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản.

Trước hết, đây là đề xuất cần thiết, kịp thời, thể hiện quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc lập lại trật tự cho thị trường bất động sản. Kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng hơn cho tất cả các bên liên quan.

Thời gian qua vì lợi ích kinh tế, một số chủ đầu tư cố tình vi phạm như không công khai đầy đủ thông tin khi giao dịch bất động sản. Hoặc đưa bất động sản vào kinh doanh nhưng không đảm bảo các điều kiện theo quy định; thu tiền đặt cọc của khách hàng mua nhà chiếm tỉ lệ lớn so với giá trị của hợp đồng mua bán... gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người dân.

Tuy vậy, vẫn có nhiều ý kiến cho rằng, mức phạt này vẫn chưa đủ sức răn đe, thậm chí vẫn còn quá thấp nếu so với lợi ích mà chủ đầu tư thu được từ việc “nhập nhèm các thông tin dự án”. Đặc biệt là với các dự án mà chủ đầu tư "bán" đến 2 lần đang phổ biến: Một lần cho khách hàng và một lần mang đi thế chấp ngân hàng.

Đó là chưa nói đến tình trạng sẵn sàng nộp phạt để được tồn tại vì lợi ích thu lại quá lớn với các dự án xây dựng vượt chiều cao dự án so với giấy phép xây dựng để tăng tầng, tăng diện tích bán hàng.

Để giải quyết triệt để vấn đề này, cần có một giải pháp toàn diện và mạnh mẽ hơn. Trước hết, mức phạt cần được xem xét tăng cao hơn nữa, ví dụ bằng hoặc hơn món lợi thu được ước tính thì mới đủ sức răn đe khiến các chủ đầu tư không dám vi phạm.

Nhưng quan trọng hơn cả vẫn là lãnh đạo các địa phương, cần "xóa sạch" tư duy phạt để cho tồn tại đối với các dự án sai phạm về chiều cao. Phạt tiền kịch khung phải đi kèm "cắt ngọn", trả lại nguyên trạng, khắc phục hậu quả chứ không phải phạt để hợp thức hóa sai phạm như phần lớn lâu nay.

Phạt thật nặng, xử thật thật nghiêm cũng là một cách để giúp nâng cao nhận thức tuân thủ pháp luật, nâng cao trách nhiệm và nghĩa vụ của của các chủ đầu tư, trong khi chờ họ tự có ý thức!