Đề nghị, cân nhắc thu hẹp phạm vi chủ thể có nghĩa vụ bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm xe cơ giới, theo hướng loại trừ trường hợp xe máy - đây là kiến nghị chính thức của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) trong văn bản gửi tới Bộ Tài chính.

Theo VCCI, sau hơn 10 năm thực hiện, tỉ lệ chi trả bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự với xe máy vẫn ở mức rất thấp.

Chẳng hạn năm 2019, theo số liệu của Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), tổng doanh thu phí bảo hiểm xe máy lên tới là 765 tỉ đồng, nhưng các doanh nghiệp chỉ bồi thường cho các vụ tai nạn 45 tỉ đồng. VCCI cho rằng: Với số tiền chi trả ít ỏi, rất khó có thể thuyết phục rằng, lợi ích mang lại từ khoản tiền bồi thường này lớn hơn chi phí xã hội phải bỏ ra. Và như vậy, nhìn về mặt tổng lợi ích cho xã hội, bảo hiểm bắt buộc với xe máy không bảo đảm nguyên tắc lợi ích lớn hơn chi phí.

Có lẽ, phải mở ngoặc: Phân tích lợi ích - chi phí (Cost benefit analysis - CBA) là một phương pháp gần như thường được áp dụng trong các dự án chính sách hoặc quyết định chính phủ.

Nguyên tắc của CBA là các lợi ích của một chính sách phải lớn hơn chi phí của nó.

Lượng hóa bằng tiền, 765 tỉ đồng chi phí và 45 tỉ đồng đúng là một trời một vực, cho thấy sự quá thiếu hiệu quả của của một chính sách. Nơi mà “nạn nhân” của một vụ tai nạn giao thông tiếp tục trở thành nạn nhân của các thủ tục bảo hiểm - vốn cực kỳ rối rắm.

Bảo hiểm trách nhiệm dân sự đối với xe máy, trong bao nhiêu năm qua đã không ngừng tạo ra các cuộc tranh luận. Nói đúng hơn là đã tạo ra các cơn bão dư luận với sự phản đối rất gay gắt.

Bởi không chỉ là “đoạn trần ai” đòi bồi thường, nó còn là sự vô lý nữa khi bản chất bảo hiểm là một hợp đồng dân sự với nguyên tắc đầu tiên là sự tự nguyện.

Với bài toán lợi ích - chi phí trong đề nghị của VCCI, có lẽ, đã đến lúc để bỏ hai chữ “bắt buộc” đối với bảo hiểm xe máy.

Chúng ta không thể mãi khăng khăng đưa ra thống kê xe máy chiếm 70% tổng số vụ tai nạn giao thông đường bộ để duy trì mãi 2 chữ “bắt buộc”.  Chúng ta không thể nguỵ ra những lý do bằng những mỹ từ “ý nghĩa xã hội” hay “tính nhân đạo” để cuối cùng hành xử chẳng nhân đạo lắm với những người đóng hàng trăm tỉ tiền bảo hiểm mỗi năm rồi khi xảy ra sự cố thì gần như không đòi được quyền lợi của mình.