Phương, một nữ du học sinh vừa về nước nghỉ hè, đã từ chối thậm chí là một ly bia trong một bữa tiệc nhỏ gia đình. Lý lẽ của cô gái đơn giản: Ở nơi con học, người ta cấm bán đồ uống có cồn cho người dưới 21 tuổi.

Chuyện “ở bển” của Phương khá vui. Trong đó có thêm một chi tiết nữa - rất đắt cho cả người lớn chúng ta, cô và bạn bè từng dứt khoát từ chối ngồi sau tay lái của một người dù “chỉ một ly bia”.

Cái đắt ở chỗ, những quy định pháp luật như trở thành một thước đo văn minh được người dân triệt để thi hành, hoàn toàn tự giác, thậm chí người chấp hành luật lại trở thành chính người thi hành, khi họ nhìn thấy những quy phạm ấy là một hình thức bảo vệ quyền lợi của chính mình.

Mọi thứ cần bắt đầu từ số 0. Cái đó không sai. Và thực tế, dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và đồ uống có cồn vừa được đưa thẩm định có một xuất phát điểm còn hơn cả số 0. Chẳng hạn, Luật Giao thông đã có quy phạm cấm sử dụng bia rượu đồ uống có cồn khi lái xe. Rồi mỗi đồ uống có cồn, thêm bao nhiêu điều kiện kinh doanh đặc biệt đi kèm. Rồi cả những quy phạm cấm.

Tức là chúng ta không thiếu quy định. Nó có cả hệ thống, trên “xuất phát điểm bằng 0” rất nhiều. Nhưng chúng ta cũng có những “điểm âm”, “điểm dưới 0” cố hữu: Quy định là quy định, trong khi thực tế thì lại là... thực tế. Hãy cứ thử nhìn những quán nhậu, bạt ngàn mỗi cuối chiều. Hãy nhìn tỉ lệ tai nạn giao thông do bia rượu luôn ở mức 2 con số. Hãy đọc những thống kê về ngộ độc.

Một dự luật đặt này đặt nọ nghe có vẻ hay ho, nhưng quy phạm lại chỉ không thể đặt ra cho hay mà được. Chẳng hạn, quy định chỉ được bán từ 6-22h. Chẳng hạn, khoảng cách tối thiếu 200m giữa các điểm bán.

Tại sao phải cách nhau 200m? 200m được đề xuất trên căn cứ khoa học nào? Sau quy định 200m sẽ có bao nhiêu điểm bán phải dẹp bỏ? Và 200m này sẽ hạn chế được không? Được bao nhiêu?

Nói ngồi phòng máy lạnh làm luật chính là ở chỗ này đây.

Lạm dụng bia rượu đang gây ra những hệ quả tai hại đối với xã hội, nhưng ngành kinh doanh này cũng đóng góp không nhỏ cho ngân sách với thuế tiêu thụ đặc biệt lên tới 65% giá bán, thuế nhập khẩu tới 55% chưa kể những VAT, những thuế thu nhập doanh nghiệp...

Có lẽ, một dự án luật chỉ hiệu quả khi nó nhắm trúng những tồn tại: Rượu bia không nhãn mác, không kiểm soát chất lượng tràn lan. Và tình trạng không thể kiểm soát việc bán bia rượu đúng đối tượng.

Thêm những quy phạm không phải là vấn đề, bởi chúng ta có thiếu quy phạm đâu.