Bộ Tài chính vừa đưa ra đề nghị giảm “kịch khung” thuế bảo vệ môi trường để đối phó với bão giá xăng dầu.

Hiện thuế bảo vệ môi trường đối với xăng còn 2.000 đồng/lít và với các mặt hàng dầu còn 1.000 đồng/lít (sau khi đã giảm một nửa).

Nếu đề nghị này đến mức “kịch khung” và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đồng ý, giá mỗi lít xăng dầu bán lẻ sẽ lần lượt giảm từ 1.000-2.000 đồng.

Nhưng nếu thật sự muốn giảm giá xăng dầu - mặt hàng đầu vào của nền kinh tế - thì loại thuế “ăn tiền” nhất không phải là thuế bảo vệ môi trường.

Chẳng hạn, với thuế suất nhập khẩu 10%, thuế suất tiêu thụ đặc biệt 10%, thuế suất VAT 10%, thì tổng số thuế đánh trên mỗi lít xăng lên tới 3.300 đồng nếu giá xăng nhập khẩu là 10.000 đồng. Tuy nhiên, khi giá xăng nhập khẩu tăng lên 20.000 đồng, số thuế cũng “auto tăng gấp đôi”.

Giá xăng dầu thế giới tăng khủng khiếp, liên tục phá kỷ lục lịch sử. Tuy vậy, giá trong nước tăng cao ngoài tăng theo giá thế giới còn nguyên nhân nữa là do thuế của ta đang đánh quá cao.

Và ở đây, rõ ràng có sự bất hợp lý.

Giá xăng dầu thế giới tăng, khiến nguồn thu từ dầu thô tháng 5 ước đạt 5,2 nghìn tỉ đồng. Lũy kế 5 tháng lên tới 29,4 nghìn tỉ đồng, tăng đột biến 90,9% so với cùng kỳ năm trước.

Và trong đúng 365 ngày, giá xăng A95, từ 20.164 đồng/lít ngày 11.6 năm ngoái, giờ đã 32.370 đồng/lít. Giá dầu từ 15.448 đồng/lít đã tăng gần gấp đôi lên 29.020 đồng/lít. Nhưng trong những con số quá sốc này, lại lấp ló những "niềm vui" của thuế. Khi mà mỗi lít xăng dầu giờ đây có thể thu được gấp đôi tiền thuế.

Không ngẫu nhiên, rất nhiều chuyên gia kinh tế, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị thay vì giảm thuế bảo vệ môi trường với con số tuyệt đối chỉ 1.000-2.000 đồng/lít, nên giảm thuế nhập khẩu, thuế VAT, nhất là thuế tiêu thụ đặc biệt.

Bởi, đây là những sắc thuế đánh trên % giá xăng. Mà giá càng cao thuế đánh càng nặng.

Và cũng còn bởi đánh thuế tiêu thụ đặc biệt trên “máu của nền kinh tế”, trên mặt hàng thiết yếu đến mức không một người dân nào không phải sử dụng (mà lại không làm ra), nó rất là bất hợp lý, là... không đúng.

Hôm qua, câu chuyện giá xăng Malaysia chỉ 11.000-13.000 đồng lại được xới trở lại. Nhưng để có giá ấy, nhà nước của họ tung hàng tỉ USD trợ giá, cả việc không đánh bất cứ một xu nào tiền thuế.

Thuế không "cười", có nghĩa là người dân sẽ bớt "khóc". Đơn giản vậy thôi.