Bà Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương có lần nhắc đến gói hỗ trợ lãi suất 2% này bằng từ... khó: “Khó lắm, khó vô cùng”.
Còn ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) thì nhắc đến yếu tố “chưa có tiền lệ” như một nguyên nhân khiến cơ quan quản lý đưa ra chính sách “không tự tin”, đến khi thực hiện lại có tình trạng nhiều cách hiểu khác nhau.
Đó là thời điểm tháng 8.2022 khi mới chỉ đâu đó 12- 13 tỉ đồng được giải ngân.
Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 2022 cho biết: Có tới 56,7% doanh nghiệp gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ 2%.
Rồi bây giờ, đến năm thứ 2 thực hiện, con số giải ngân vẫn chỉ đì đẹt có 330 tỉ đồng.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư tính toán: Ngay cả khi được tháo gỡ khó khăn thì đến hết 2023, một cách lạc quan nhất gói hỗ trợ này cũng chỉ giải ngân được khoảng 2.400 tỉ. Tức là sẽ thừa ra hơn 37.500 tỉ đồng.
Tại sao gói cứu trợ, chiếc phao cứu sinh này lại ế chỏng ế chơ ra vậy?
Vấn đề không phải là chuyện doanh nghiệp chê tiền.
Chính Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú thẳng thắn nhìn nhận: Vì các quy định cho vay chưa sát thực tiễn. Chẳng hạn Nghị quyết 43/2022 của Quốc hội quy định tiêu chí cứng để được hưởng gói ưu đãi là "có khả năng phục hồi". Nhưng tiêu chí "có khả năng phục hồi" trừu tượng đến mức cả người cho vay lẫn kẻ đi vay đều không thể xác định thế nào là "có khả năng phục hồi".
Tiêu chí cho vay thì mơ hồ, trừu tượng... trong khi phía doanh nghiệp thì ngại đến phát sợ trước các quy định về hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán.
Bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - Ngân hàng Nhà nước đã từng nói đến nỗi e ngại và bài toán lợi ích, rằng: Doanh nghiệp cân nhắc giữa việc được hỗ trợ lãi suất 2% so với chi phí phải bỏ ra để theo dõi hồ sơ, chứng từ, các quy định liên quan tới công tác hậu kiểm.
Và kết quả khảo sát của chính Ngân hàng Nhà nước cho biết: Có tới 67% số doanh nghiệp qua khảo sát có tâm lí e ngại.
2 năm, vẫn là những tiêu chí trừu tượng, vẫn là nỗ lo sợ hậu kiểm. 2 năm, và 330 tỉ đồng giải ngân trên tổng số 40.000 tỉ. Và 2 năm: nguy cơ thừa ra hơn 37.500 tỉ trong khi doanh nghiệp khát từng đồng vốn.
Có lẽ, điều chuyển nguồn của gói hỗ trợ này sớm chừng nào sẽ bớt đi ca thán “muốn vốn rẻ thì lên tivi” chừng đó.