Cuối tuần qua, Luật Thuế tài sản được đặt lại vấn đề với những khuyến cáo nghiêm túc từ Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam - ông Sebastian Eckardt. Và quả nhiên, có những con số, những tác động không thể xem nhẹ.
Chẳng hạn theo WB, có tới 1,8 triệu hộ gia đình sẽ chịu tác động của Luật Thuế tài sản chỉ riêng vào việc đánh trên nhà ở. Và trong khi con số thu, khoảng 3.000 tỉ vào ngân sách Nhà nước (NSNN), là không lớn, thì Luật Thuế tài sản, chỉ tính riêng đối với nhà ở sẽ tác động tới không ít hơn 23.000 hộ nghèo.
Căn cứ vào dự thảo chính sách thuế tài sản mà Bộ Tài chính mới công bố gần đây, Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam cho rằng, tỷ lệ số thuế nhà phải nộp so với thu nhập của hộ nghèo (0,83%) lại cao hơn tỷ lệ của hộ gia đình giàu có (0,58%).
Thực tế trên cho thấy đây là một sắc thuế đánh trên một giá trị tuyệt đối của tài sản không phân định đối tượng. Và tỷ lệ 0,83% và 0,58% cho thấy luật thuế đang có vấn đề cần cân nhắc thấu đáo.
Đúng là chúng ta còn “dư địa” để đánh sắc thuế này khi hiện thuế tài sản đề xuất chỉ chiếm 0,04% GDP trong khi ở các nước có nền kinh tế chuyển đổi tỷ lệ này là 0,5% và 2% là ở các nước đang phát triển. Nhưng rõ ràng, việc đặt ra luật thuế này phải xem xét trong tương quan hiệu quả/tác động và cả chi phí. Bởi từ một sắc thuế thu được “không lớn”, tác động sâu rộng, cả tới người nghèo trong khi chi phí quản lý thuế, WB tính toán chiếm từ 10-20% số thu, lại là quá lớn.
Huống chi ngoài thuế tài sản đánh trên nhà ở, có thể có thêm nhiều triệu gia đình phải đóng thuế cho một thứ tiêu sản mang tên ô tô dù giá trị thực chỉ của chiếc ô tô chỉ bằng 1/3 mức khởi điểm chịu thuế 1,5 tỉ.
Có một chi tiết nhỏ cho thấy sự tích cực, rằng đây là cuộc làm việc do Chính phủ chủ động đề xuất với sự tham gia của lãnh đạo Bộ Tài chính, Tư pháp và Tổ tư vấn của Thủ tướng - những cơ quan liên quan trực tiếp đến dự án luật này. Có nghĩa rằng ít nhất cơ quan soạn thảo đã được khuyến nghị, cảnh báo trước cái được, cái mất, cái lợi, cái hại trong việc đề xuất sắc thuế này để có thể đong đếm thiệt hơn.