"Chúng ta loay hoay để làm gần 20km đường sắt đô thị. Nếu làm theo cách này, tiếp tục vay vốn ODA, chuẩn bị cần 5-7 năm, xây dựng cũng 5-7 năm thì 200km còn lại có lẽ cần 50-70 năm, thậm chí 100 năm. Đó là việc không thể chấp nhận" - Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi đã cảnh báo như vậy tại phiên họp của Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết số 98 của Quốc hội ngày 15.12.
Ông Phan Văn Mãi nói thẳng băng như vậy là một sự đối mặt với thực tế, không giấu giếm, không né tránh. Mà giấu giếm sao được khi tất cả chuyện xây dựng metro sờ sờ trước mắt thiên hạ.
Metro số 1 được phê duyệt năm 2007 tổng vốn hơn 17.000 tỉ đồng. Khởi công tháng 8.2012, dự kiến hoàn thành đưa vào khai thác năm 2018. Đến năm 2019, điều chỉnh tăng mức đầu tư lên hơn 43.700 tỉ đồng và lùi tiến độ hoàn thành và khai thác thương mại vào quí IV/2021 nhưng vẫn không về đích đúng cam kết. Tháng 4.2023, UBND TPHCM điều chỉnh thời điểm hoàn thành thi công vào cuối quí IV/2023.
Cho đến nay, tuyến metro số 1 vẫn chưa xong, dự kiến chạy thương mại từ tháng 7.2024. Người dân không còn quan tâm đến lời hứa nữa, bởi vì cha ông nói "một lần thất tín vạn lần thất tin". Riêng metro số 1 đã quá nhiều lần thất tín.
Tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương cũng vẫn "kịch bản" chậm tiến độ đội vốn như người anh em metro số 1.
Năm 2010, dự án Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) dài 11km được duyệt với tổng mức đầu tư hơn 26.000 tỉ đồng, sau đó điều chỉnh tăng lên hơn 47.800 tỉ đồng, đưa vào khai thác năm 2026. Nhưng cũng như tuyến metro số 1, tuyến metro số 2 cũng thất hứa, UBND TPHCM có quyết định điều chỉnh thời gian hoàn thành đưa vào khai thác vào năm 2030.
Đó là cam kết mới, nhưng thực hiện được không thì chờ thêm 7 năm nữa.
TPHCM còn nhiều dự án metro khác như tuyến metro số 5, mới đây còn đề xuất nghiên cứu kéo dài từ TP Thủ Đức kết nối Bình Dương và Đồng Nai với tổng chiều dài hơn 53km, vốn đầu tư hơn 3,6 tỉ USD.
Nghe thông tin về metro được xây dựng với hàng chục nghìn tỉ, hàng tỉ USD, nhưng cũng chỉ trên báo chí, còn thực tế chưa thấy có đoàn tàu nào lăn bánh. Thử hỏi, không sốt ruột sao được?
Xin lưu ý, quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị TPHCM có hơn 220km với tổng mức đầu tư hơn 25 tỉ USD, nhưng đến nay, TPHCM mới triển khai được 2 tuyến.
Cho nên, lời cảnh báo của Chủ tịch Phan Văn Mãi là xác đáng, là thẳng thắn nhìn nhận sự yếu kém để thay đổi. Có như vậy mới mong xây dựng được hệ thống metro cho TPHCM nhanh chóng, đúng theo kế hoạch.
Kéo dài 100 năm, đội vốn 100 lần thì tiền đâu mà chịu cho thấu!