Nếu có một hình ảnh ám ảnh nhất trong đợt lũ năm nay, có lẽ, đó là hình ảnh những con lợn cuối cùng trong trại lợn 4.000 con ở Thanh Hoá, da thịt tím tái vì ngâm nước nhiều giờ, bơi đến phía người chủ với hy vọng được cứu.

Đến cả súc vật, thưa ông giời, cũng cầu xin trong giây phút thảm khốc. Nhưng bức ảnh ấy ám ảnh ở nỗi bất lực, ở sự tuyệt vọng khi mà ngay cả những người chủ/con người còn chẳng biết làm gì, chẳng thể cứu được mình.

Con số là vô tình. Nhưng sau những con số quá lớn về thiệt hại kia là bao nhiêu nước mắt. Nước mắt tiếc thương cho những người xấu số đã phải chết rất đau đớn, rất lạnh lẽo, rất oan nghiệt. Nước mắt cho một ngày mai bấp bênh, vô vọng khi nhà cửa, gia súc, hoa màu... khi cả tài sản và sinh kế bỗng chốc đắm chìm sau chỉ một cơn lũ. Và nước mắt tuyệt vọng. Và nước mắt bất lực.

Mấy ngàn năm nay đối mặt với thiên tai, con người đã nghĩ ra đê để ngăn nước. Con người đã nghiên cứu ra dự báo để lường trước và phòng tránh tối đa sự bất trắc. Nhưng rồi chỉ một cơn mưa lũ, bao nhiêu yếu kém đều bộc lộ mà hậu quả chính là những con số rất đau lòng kia.

Xin chép khách quan ra đây những sự thật.

Ban Chỉ đạo T.Ư về phòng chống thiên tai có văn bản “phàn nàn” về chất lượng dự báo mưa lũ, về lưu lượng nước trong vụ hồ Hoà Bình (lần đầu tiên trong lịch sử) mở cả 8 cửa xả đáy. Còn cơ quan khí tượng thanh minh dự báo “chưa sát” là khó tránh khỏi. Lý do: Thiếu thiết bị quan trắc. Rằng mưa “cực đoan và khó lường”. Đúng là thứ lý do “đúng quy trình”! Đúng quy trình như việc hồ thủy điện xả lũ giữa khi nước to nhất.

Hay như chuyện đê Bùi, lãnh đạo huyện Chương Mỹ thanh minh: “Quá trình tràn nước có thể có những điểm sạt, chứ không có chuyện vỡ đê. Việc cho tràn nước này nằm trong phương án tính toán của huyện”. Còn thành phố nói tin vỡ đê (khiến người dân nháo nhác sơ tán, tích trữ lương thực) chỉ là “lỗi đánh máy”.

Lỗi hoàn toàn không phải chỉ bởi ông giời.

Không biết đến bao giờ mới thôi phải chứng kiến sự tuyệt vọng, bất lực.