Lạ, nhưng cũng chẳng lạ mấy, là thái độ ủng hộ của dư luận sau khi Bộ Giao thông Vận tải quyết định hủy sơ tuyển đấu thầu quốc tế Dự án xây dựng cao tốc Bắc - Nam phía Đông để mời và chọn nhà thầu nội cho 8 hợp phần dự án còn lại.
Lạ, ở chỗ đấu thầu quốc tế lẽ ra luôn là thước đo để tuyển được nhà thầu có kinh nghiệm nhất, giá rẻ nhất. Đáng lẽ đấu thầu quốc tế là cách thức minh bạch và công khai nhất tránh chỉ định thầu, loại bỏ được lợi ích nhóm.
Nhưng cũng không lạ, vì từ lâu nay, đấu thầu quốc tế gần như do các nhà thầu Trung Quốc độc chiếm.
Nhưng rồi 8 dự án hợp phần của cao tốc Bắc Nam rồi sẽ ra sao sau khi loại bỏ hình thức đấu thầu quốc tế? Chúng được làm thế nào và chất lượng có đảm bảo, lại là một câu chuyện không ít đau đầu.
Còn nhớ khi dự lễ khởi công đoạn cao tốc Cam Lộ - La Sơn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói về những tiêu cực, tham nhũng trong xây dựng cơ bản, mà biểu hiện là ăn cắp vật tư, vật liệu thi công, làm cho đường chất lượng xấu. Rồi tình trạng “bán thầu B thành B phẩy, B hai phẩy, thậm chí B ba phẩy.
Phát biểu của Thủ tướng không ngẫu nhiên đâu.
B mấy phẩy thì dân không biết, chứ chất lượng những con đường thì vẫn trờ trờ ra đấy thôi.
Chúng ta đang phải chịu đựng những “cao tốc 34.000 tỉ chi chít ổ gà, ổ trâu, ổ voi”.
Chúng ta đang có những con đường lún nứt nghiêm trọng, nhưng lại được giải thích là do mưa, do nắng, do thời tiết.
Gần nhất, thời sự nhất và cũng gây không ít bức xúc là chuyện “hố tử thần” sâu cả mét trên dự án đường Hồ Chí Minh đoạn tránh Chư Sê, dù mức đầu tư lên đến 250 tỉ đồng.
Chúng ta còn đang phải chịu đựng các dự án BOT nữa, nó “đặt nhầm chỗ” đến mức giờ dân gọi đó là những “con đường BÓP”.
Nếu bỏ thầu quốc tế rồi rút cục lại chỉ định thầu vì chẳng hạn- quá ít nhà thầu trong nước tham gia - thì bỏ thầu quốc tế sẽ đơn thuần chỉ là loại bỏ yếu tố đấu thầu cạnh tranh, và việc chỉ định sẽ giống như chia miếng bánh mà thôi.
Nếu loại được những nhà thầu ngoại để tránh nguy cơ “đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông” mà lại thay bằng những cao tốc ổ gà, ổ trâu, ổ voi... thì khác gì thay tai họa này bằng một sự tồi tệ khác?
Nếu công trình sử dụng sau ít năm đã xuống cấp hoặc nứt nẻ, ổ gà, ổ trâu sẽ là “có tội với nhân dân”- lời Thủ tướng.
Và cái tội ấy chỉ có thể tránh bằng một cuộc đấu thầu công khai, chỉ có thể tránh được bằng một cơ chế giám sát đủ mạnh. Tất nhiên, còn cả việc ràng buộc trách nhiệm nhà thầu nữa.