Vậy là những quả sầu riêng đầu tiên đã được xuất khẩu vào Trung Quốc theo đường chính ngạch sau một buổi lễ trống rong cờ mở, có cả múa sư tử và những phát ngôn đầy kỳ vọng.

Phải mất đến 4 năm đàm phán, nỗ lực trong nhiều năm để “vượt qua được quy trình kiểm tra khắt khe, đáp ứng yêu cầu cao từ thị trường này”, mới có được nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả sầu riêng

Báo Thanh Niên mô tả những trái sầu xuất khẩu này phải là những trái “ngon nhất”, dáng tròn, đồng đều về trọng lượng, phải “được hái từ cây 7 năm tuổi trở lên”, phải “chín già”, thậm chí, “do những người nhiều kinh nghiệm tuyển chọn”.

Tất nhiên, đó phải là những trái sầu được “cấp phép”, được kiểm soát gắt gao về tiêu chuẩn kỹ thuật để không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, để an toàn thực phẩm.

Long trọng, hoan hỉ cũng đúng thôi. Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất trên thế giới với lượng tiêu thụ đâu đó cả triệu tấn/năm. Cánh cửa chính ngạch đã mở, dự kiến mỗi tháng các doanh nghiệp xuất khẩu khoảng 13.000 - 14.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc. Và ngoài việc tránh nguy cơ “thi thoảng đóng biên, lâu lâu trả về” khi xuất khẩu tiểu ngạch- thì giá trị những quả sầu cũng “đắt” hơn rất nhiều.

Nhưng quả sầu riêng đi rồi để lại nỗi sầu chung.

Bởi có một chi tiết, theo ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật là “Diện tích được Trung Quốc công nhận đủ điều kiện xuất khẩu chỉ chiếm 3% tổng diện tích cả nước”.

3% vượt qua được quy trình kiểm tra khắt khe, đáp ứng yêu cầu cao..., vậy còn 97% còn lại?!

Những quả sầu “cực phẩm” được xuất, còn những quả sầu “không cực phẩm lắm” còn lại?

Chúng ta đã nói rất nhiều về tình trạng “rau 2 luống, lợn 2 chuồng”. Trong câu chuyện đó, ẩn chứa hai tiêu chuẩn “sạch để ăn” và “không sạch lắm - để bán”.

Câu chuyện quả sầu riêng sang Trung Quốc, quả vải sang Nhật, hạt gạo sang Châu Âu... có lẽ cũng na ná. Sạch, đẹp, ngon - để xuất khẩu. Và phần còn lại thì... tiêu thụ trong nước.

Vào hôm trống rong cờ mở làm lễ xuất khẩu, Bộ trưởng Bộ NN và PTNT Lê Minh Hoan có nói đến 2 chữ “bền vững”.

Nhưng sự “bền vững” chỉ thật sự bền vững- nếu tiêu chuẩn nội địa phải là thứ tiêu chuẩn có thể đàng hoàng xuất khẩu.

Chứ sao có thể hải sản xuất khẩu bị trả về rồi tiêu thụ trong nước theo kiểu “luộc lên là ăn được”- như đã từng.

Chứ sao có thể xuất khẩu thì cả bộ tiêu chuẩn, kiểm soát gắt gao, còn trong nước thì... trời tính!