Một ngày đầu năm 2023, chị Nguyễn Như Q, 25 tuổi, ở quận Cầu Giấy, Hà Nội lên phường làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Thủ tục đầu tiên cán bộ phường yêu cầu là xuất trình hộ khẩu. Và sau đó, yêu cầu không có hộ khẩu thì phải sang Công an phường xin giấy xác nhận cư trú. Bởi theo giải thích của phường: Hộ khẩu vẫn sử dụng khi đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử và... Hãy chú ý đến dấu 3 chấm- có nghĩa là còn nhiều thủ tục phường vẫn yêu cầu hộ khẩu.
Làm thủ tục đất đai chẳng hạn. Do cơ sở dữ liệu dân cư hiện chưa liên thông, chưa đồng bộ, nên các thủ tục đất đai vẫn “đòi” hộ khẩu, hoặc giấy tờ xác nhận liên quan đến cư trú.
Từ 1.1.2023, sổ hộ khẩu đã chính thức... “khai tử”- theo cách gọi của dân.
Chính phủ đã yêu cầu bãi bỏ quy định phải xuất trình hộ khẩu. Bộ Tư pháp, cũng đã công bố bãi bỏ 37 thủ tục hành chính liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy.
Một quan chức Bộ Tư pháp, từng lạc quan, rằng: Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử với hơn 58 triệu dữ liệu hộ tịch các loại tiếp tục được khai thác và sử dụng hiệu quả”. Và “Về cơ bản, sự kết nối giữa Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử (Bộ Tư pháp) với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (do Bộ Công an quản lý) đã sẵn sàng”.
Nhưng trong thực tế, không chỉ với cá nhân chị Q, không chỉ ở Thủ đô, người dân khi làm một số thủ tục hành chính vẫn bị “đòi” hộ khẩu. Mà nếu không có thì mời lên phường, thì phải xác nhận cư trú.
Khai tử sổ hộ khẩu, một bước tiến lớn trong cải cách hành chính nhằm xoá bỏ những phiền hà trong việc thực hiện thủ tục hành chính.
Nhưng thực tế, đang gây ra quá nhiều phiền toái, bức xúc.
Trước đây cầm sổ hộ khẩu đi khắp nước công chứng đâu cũng được. Giờ xác nhận nơi cư trú là phải về tận công an phường, xã nơi đang cư trú.
Trước, chỉ cần chìa ra tờ hộ khẩu. Giờ, lại phải đi xin một loại giấy tờ khác thay thế.
Trước, chỉ cần mang hộ khẩu photo công chứng 30 phút. Giờ, xin giấy xác nhận cư trú mất 2-3 ngày, thậm chí cả tuần. Và vấn đề của vấn đề là không biết bao giờ thì mới “liên thông, đồng bộ”, không biết những đoạn trường này còn kéo dài đến bao giờ?