Còn nhớ tại phiên họp giải trình về việc cung cấp nước sạch ở thủ đô ngày 6.9, Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Nguyễn Đức Chung có nói về một “sợi chỉ”, rằng: Không có lý do gì giáp ranh một phường, chỉ cách nhau một “sợi chỉ” mà người dân ở phường được áp dụng tiêu chuẩn nước đô thị còn người dân ở xã lại áp dụng nước hợp vệ sinh. Đó là điều bất cập.

Ông Chung nói đúng quá. Khoảng cách sợi chỉ ấy tuy mong manh nhưng lại đang phản ánh sự bất bình đẳng, giữa những người về lý thuyết đều là dân thủ đô.

Chính số liệu Hà Nội cho thấy trong 3 năm qua, dù nỗ lực rất lớn thì tỉ lệ người dân được dùng nước sạch mới chỉ đạt 65%. Số % còn lại đang dùng gì? Hay là từ các giếng khoan mà Hà Nội đang muốn xóa vì có khi còn nhiễm cả thạch tín.

Sợi chỉ khoảng cách ấy là bất cập. Nhưng liệu tăng giá nước sạch có phải là phương án đúng để xóa khoảng cách sợi chỉ ấy?

Lấy ngay Sông Đà làm ví dụ. Với 700 triệu đồng lãi ròng mỗi ngày từ việc bán nước sạch, riêng nửa đầu 2019, doanh nghiệp này đạt doanh thu gần 264 tỉ đồng với lợi nhuận trước thuế lên tới 133 tỉ đồng. Tỉ suất lợi nhuận gộp đạt 57%. Một mức doanh thu và lợi nhuận đáng mơ ước với bất cứ doanh nghiệp nào.

Giữa giá nước sạch Sông Đà và giá nước Sông Đuống cũng đang có một khoảng cách. Giá thành nước Sông Đà, bình quân 5.000 đồng/m3, còn nước Sông Đuống, riêng giá thành sản xuất đã lên tới 10.700 đồng/m3. Báo chí từng dẫn lời shark Liên rằng, bán với giá 7.700 đồng/m3 cho Hà Nội là Sông Đuống đã đang phải chịu lỗ lớn.

Nhìn những thông số ấy, người dân thật tình chưa hiểu, cũng không thể tự trả lời lý do thành phố muốn tăng giá nước sạch?

Hay cũng như TP.Hồ Chí Minh, giá đã “lạc hậu” cũng được coi là một lý do? Dù lạc hậu đang chỉ được hiểu là lâu lâu chưa tăng giá.

Việc tăng giá nước sạch, muốn đạt được sự đồng thuận của người dân - với tư cách là những người mua, có lẽ, phải minh bạch, công khai, cả về lộ trình tăng giá, cả về khoảng cách về giá thành, cả về phương án tính lũy kế - hiện đang chênh nhau tới 10.000 đồng/m3 - một mức lũy kế rất cao.

Người dân sẵn sàng trả tiền nước đắt hơn, sẵn sàng cùng thành phố xóa bỏ “sợi chỉ”, chỉ khi họ hiểu, và đồng thuận, chỉ khi họ tin đó thật sự là câu chuyện “tiền nào của nấy”, chỉ khi họ an tâm về chất lượng nước sạch. Chứ nếu tăng giá chỉ vì nước Sông Đuống đang lỗ thì rất khó để có thể nói đến sự đồng thuận.