Bài viết “Thủy điện ở Hòa Bình xả lũ không thông báo, nhiều du khách suýt bị cuốn trôi” trên Báo Lao Động là một bản tin gây chú ý, nói lên rất nhiều điều.

Mưa lớn, lượng nước về nhiều nên thủy điện buộc phải xả lũ để bảo đảm an toàn vận hành là chuyện bình thường.

Tuy nhiên, việc thủy điện Suối Mu ở xã Tự Do, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình xả lũ không báo trước, không có báo hiệu, mặc dù “có nhóm Zalo giữa thuỷ điện và người dân” – như xác nhận của ông Bùi Văn Hiểu - Chủ tịch UBND xã Tự Do với Lao Động là điều bất thường.

Và sự bất thường này suýt nữa gây hậu quả nghiêm trọng khi thời điểm thủy điện xả lũ, ở hạ lưu có một nhóm 7 du khách lưu trú ở các homestay gần đó đang tắm suối suýt bị lũ cuốn trôi, nếu người dân địa phương không kịp thời ứng cứu.

Cả nước hiện có hơn 385 công trình thủy điện lớn nhỏ đang vận hành và hơn 400 dự án thủy điện lớn nhỏ khác đang triển khai xây dựng.

Thực tế vận hành các hồ thủy điện trong mùa mưa lũ suốt nhiều năm qua cho thấy, có rất nhiều thủy điện tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành.

Nhưng cũng có không ít công trình thủy điện, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung chưa tuân thủ, hoặc tuân thủ chưa nghiêm, thường bất ngờ xả lũ hoặc xả lũ không báo trước, không cảnh báo, báo động… gây ngập lụt, làm thiệt hại rất lớn về tài sản đối với người dân sinh sống ở vùng hạ lưu.

Thậm chí có những thủy điện xả lũ bất ngờ gây thiệt hại về người – như thủy điện Nậm Nơn ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An năm 2019. Để rồi 2 cán bộ của nhà máy thủy điện này đã bị cơ quan chức năng khởi tố về tội “Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính”.

Trở lại với chuyện xả lũ không báo trước ở thủy điện Suối Mu. Theo Chủ tịch xã Tự Do Bùi Văn Hiểu thì “thủy điện thừa nhận việc xả lũ mà không thông báo cho các hộ dân kinh doanh phía cuối suối Mu. Đồng thời xin lỗi chính quyền địa phương và rút kinh nghiệm”.

Xin lỗi và rút kinh nghiệm là cần thiết, nhưng thế vẫn chưa đủ. Điều cần bây giờ là chính quyền địa phương - không chỉ ở xã Tự Do – xem vụ xả lũ này là một lời cảnh báo để chuẩn bị các giải pháp ứng phó hiệu quả hơn cho một mùa mưa lũ dự báo rất khốc liệt sắp tới.

Cũng như cần có những giải pháp, chế tài mạnh mẽ hơn nữa để ngăn ngừa, xử lý những thủy điện không tuân thủ quy trình vận hành, coi thường tính mạng và tài sản nhân dân.

Thủy điện xả lũ bất ngờ, xả lũ mà không thông báo, cảnh báo cho dân biết trước thì không thể gọi là thiên tai nữa mà là “nhân tai”. Thiên tai cuồng nộ thì khó mà phòng tránh hiệu quả. “Nhân tai” thì có thể phòng, chống nhưng không thể chỉ trông chờ vào những lời xin lỗi hay “sợi dây kinh nghiệm” để rồi cứ đến hẹn lại lên như lâu nay!