6 năm trước, con trai một chủ tiệm vàng ở Đức Mộ, Quảng Ngãi đã mua 4 lít xăng đem lên phòng riêng rồi khóa cửa, tự thiêu. Nguyên nhân ban đầu được xác định do thi trượt đại học nên em có tâm trạng chán nản, buồn rầu rồi dẫn tới hành vi trên.

Hai trường hợp nêu trên khác nhau về hoàn cảnh, gia đình cô gái trẻ ở Quảng Nam khá khó khăn, còn chàng trai ở Quảng Ngãi là công tử nhà giàu. Nhưng họ đều chịu một áp lực, từ gia đình, xã hội là phải vào Đại học và kết cục đều đau buồn như nhau.

Theo thống kê chưa đầy đủ, có đến 40% số học sinh sinh viên bị ảnh hưởng bởi rối loạn lo âu do thi cử, đặc biệt là trong các kỳ thi quan trọng. Bên cạnh đó, con số các bệnh nhân đến khám tâm thần vì sốc, hay trầm cảm do trượt đại học cũng tăng đáng kể.

Trách nhiệm đầu tiên thuộc về gia đình nhưng trách nhiệm của ngành giáo dục ở đâu?

Hãy xem lại vấn đề của kỳ thi năm nay khi mà 9 điểm/môn vẫn có thể trượt Đại học- đó là bất thường. Phải chăng do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nên đề thi tốt nghiệp THPT năm nay được điều chỉnh cho dễ hơn? Để rồi có những cơn mưa điểm 9,10 còn các trường Đại học lại lấy chính điểm này để xét tuyển.

Một kỳ thi mà tính phân loại thấp phải được cho là một kỳ thi thất bại.

Phương pháp tuyển sinh 2 trong 1 đã cho thấy hệ luỵ: năm ngoái là gian lận điểm thi ở nhiều địa phương, năm nay là chuyện điểm số. Ai thừa nhận đó là những thất bại?

Nhưng còn một câu chuyện khác, từ nhiều năm nhưng không thay đổi: đó là việc đào tạo Đại học không hề căn cứ vào nhu cầu thị trường lao động. Các trường tuyển sinh ào ào nhưng ra trường có việc làm hay không thì…kệ. Thế nên trong khi nguồn nhân lực chất lượng, có tay nghề cao, thợ giỏi đang rất thiếu thì chúng ta đang thừa cử nhân. Thừa tới trên 200.000 cử nhân mỗi năm.

Và tất nhiên, đi kèm theo nó là những câu chuyện khôi hài: cử nhân chạy xe ôm công nghệ đầy đường, hoặc tốt nghiệp Đại học thì không có việc làm thì học tiếp làm Thạc sĩ, Tiến sĩ.

Dư thừa nguồn lao động có bằng cấp cao không chỉ là sự lãng phí nguồn lực cho nền kinh tế mà còn tiềm ẩn nhiều vấn đề xã hội.

Không giải quyết được “nỗi ám ảnh bằng cấp”, không cần bằng được cung- cầu giữa tuyển sinh Đại học và thị trường lao động, chúng ta sẽ còn phải chứng kiến những cú sốc đau lòng như các trường hợp tự tử sau mỗi kỳ thi.