Theo ThS-BS Nguyễn Đình Thục, Tổng Thư ký Hội Đông y Việt Nam, trong một số bài thuốc cổ của người xưa có nhắc đến việc dùng sừng tê giác để chữa bệnh, nhưng tác dụng chỉ hạn chế cho một số loại bệnh, chứ không phải là thần dược chữa bách bệnh.
Theo Đông y, sừng tê giác có vị đắng, mặn, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, tiêu sưng, cầm máu, an thần định chí, có thể sử dụng trong các bệnh như: Sốt cao, hôn mê nói nhảm, co giật,…
Tuy nhiên, có thể khẳng định đối với Đông y, sừng tê giác không phải là thần dược. Với tác dụng của sừng tê giác như các tài liệu xưa đề cập, thì có rất nhiều vị thuốc, cây thuốc có tác dụng tương tự và cũng đã được các thầy thuốc Đông y sử dụng trong các phương thuốc mà không cần sử dụng sừng tê giác, như các vị thuốc: Ngưu hoàng tử, Hồng hoa, Đào nhân, Đan sâm, Xích thược, Huyền sâm, Sinh địa, Hòe hoa, Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm, Toan táo nhân, Viễn trí, Liên nhục…
Để chung tay bảo vệ loài động vật quý hiếm này, ThS-BS Nguyễn Đình Thục đã giới thiệu một số vị thuốc thay thế sừng tê giác sử dụng trong các bài thuốc.
"Thuốc quý ở khả năng trị bệnh, chứ không cứ giá tiền. Những vị thuốc này rất dễ tìm, dễ mua, đáp ứng được tác dụng chữa bệnh, mà chi phí lại thấp"- BS Thục cho hay.
Sừng trâu nước, Hoàng cầm, Hoàng Liên
Điều trị đột quỵ dùng bài bài: “An cung ngưu hoàng hoàn” gồm: Ngưu hoàng 0,2g, Uất Kim 10g, Sừng trâu nước 20g, Hoàng cầm 8g, Hoàng Liên 8g, Hùng hoàng 3g, Sơn chi 10g, Chu sa (thủy phi) 2g, Mai phiến 0,1g, Xạ hương 0,1g và Trân châu 0,3g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
Hoa hoè, Cúc hoa
Điều trị cao huyết áp: Hoa hoè 25g, Tang ký sinh 25g, Hạ khô thảo 20g, Cúc hoa 20g, Thảo quyết minh 20g, Xuyên khung 15g, Địa long 15g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Hoàng liên, Hoàng cầm, Hoàng bá, Cúc hoa
Điều trị Mắt đỏ, sưng đau: Hoàng liên 8g, Thiên hoa phấn 12g, Hoàng cầm 8g, Chi tử 8g, Cúc hoa 12g, Xuyên khung 8g, Bạc hà 5g, Liên Kiều 12g, Hoàng bá 8g (Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách). Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Huyền sâm, Sinh địa, Đan sâm, Cam thảo
Điều trị cảm sốt phong nhiệt: Huyền sâm 15g, Đan sâm 12g, Sinh địa 20g, Trúc diệp 12g, Cam thảo 5g, Đại táo 15g, Toan táo 5g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Dành dành, Hoàng bá, Cam thảo
Điều trị Viêm gan: Dành dành (Chi tử) 20g, Nhân trần 16g, Đại hoàng 10g, Trạch tả 16g, Mộc thông 16g, Sa tiền tử 10g, Hoàng bá 10g, Cam thảo 5g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.