Đông Nam Á đang là điểm nóng của dịch sởi

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra và là một trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, năm 2016 có khoảng 89.780 trường hợp tử vong do sởi, hầu hết xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, đây là bệnh có thể phòng được một cách hiệu quả thông qua việc tiêm vaccine sởi. Trong giai đoạn 2000-2016, vaccine sởi đã ngăn ngừa được khoảng 20,4 triệu trường hợp tử vong do sởi trên phạm vi toàn thế giới, giảm khoảng 84% so với năm 2000.

Theo thông tin từ Cơ quan đầu mối quốc gia Điều lệ Y tế quốc tế - Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế: Trong năm 2017, các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước trong khu vực Đông Nam Á đã tập trung nhiều nỗ lực để kiểm soát bệnh sởi. Tuy nhiên, trong thời gian từ tháng 11.2017 đến tháng 1.2018, tại thành phố Davao (Philippines) đã ghi nhận sự gia tăng của các trường hợp mắc sởi. Trong vòng hơn 2 tháng, tại thành phố Davao đã ghi nhận 222 trường hợp mắc, không có trường hợp tử vong. Hầu hết các trường hợp mắc được ghi nhận tại khu vực thành thị có mật độ dân cư cao và có sự di biến động dân cư từ các khu vực khác vào thành phố lớn.

Trong khi đó, tại Papua, một khu vực hẻo lánh của Indonesia cũng đã ghi nhận ổ dịch sởi kéo dài từ tháng 9.2017 tới nay với ít nhất 59 trường hợp đã tử vong.

Bệnh sởi có khả năng lây nhiễm rất cao, đặc biệt đối với trẻ chưa có miễn dịch với virus sởi và ở những nơi có mật độ dân cư cao. Để kiểm soát ổ dịch sởi, Cơ quan y tế của thành phố Davao (Philippines) đã tiến hành chiến dịch tiêm vaccine sởi cho trên 15.000 trẻ em trong thành phố.

Philippines, Indonesia là những nước thuộc khu vực Đông Nam Á, có sự giao lưu đi lại thuận tiện với Việt Nam, do đó nguy cơ lây lan dịch bệnh sởi vào nước ta qua các hành khách xuất, nhập cảnh là rất lớn. Bộ Y tế hiện đang tiếp tục theo dõi sát tình hình dịch bệnh sởi tại Philippines để có những biện pháp phòng bệnh phù hợp. Hiện nay, việc phòng bệnh sởi theo biện pháp thông thường là rất khó khăn, tiêm vaccine sởi là biện pháp hiệu quả nhất phòng bệnh sởi.

Sởi đang bùng phát ở nhiều nước có tỉ lệ tiêm chủng thấp

Trong khi đó tại Châu Âu, dịch sởi đang bùng phát tại Ukraina, trong 2 tuần đầu năm 2018 đã ghi nhận ít nhất 1.285 trường hợp mắc sởi (67% là trẻ em) và đã ghi nhận 5 trường hợp tử vong, trong đó có 3 trường hợp là trẻ em. Ukraina là nước có tỉ lệ tiêm phòng vaccine sởi thấp nhất trong các nước khu vực Châu Âu. Tại Anh, đầu năm 2018 cũng đã ghi nhận sự gia tăng bệnh sởi tại 5 khu vực với 100 trường hợp mắc sởi. Dịch sởi tại Anh xảy ra trong bối cảnh nhiều quốc gia tại Châu Âu cũng đã ghi nhận sự gia tăng của sởi trong năm 2017, trong đó Romania (8.274 trường hợp), Italia (4.885 trường hợp), Đức (919 trường hợp), Hy Lạp (968 trường hợp), Pháp (77 trường hợp), Thụy Điển (26 trường hợp). Hầu hết các trường hợp mắc đều chưa được tiêm vaccine phòng sởi. Theo thống kê của WHO năm 2016, có 20/27 quốc gia tại Châu Âu có tỉ lệ tiêm phòng sởi mũi thứ 2 dưới 95%, trong khi đó theo yêu cầu của khu vực, tỉ lệ này phải trên 99%.

Tại Mỹ, mặc dù sởi đã được công bố loại trừ vào năm 2000 nhưng vẫn ghi nhận 120 trường hợp trong năm 2017 và trong tháng đầu năm 2018 đã ghi nhận ít nhất 6 trường hợp mắc ở hạt Ellis, bang Texas. Tất cả các trường hợp này đều chưa được tiêm phòng vaccine sởi.

Các quốc gia trên ghi nhận các ổ dịch sởi đang triển khai các hoạt động tích cực để khống chế sớm các ổ dịch, trong đó biện pháp quan trọng hàng đầu là tổ chức các chiến dịch tiêm phòng vaccine sởi và phát hiện sớm các trường hợp mắc sởi để cách ly, điều trị kịp thời nhằm ngăn ngừa sự lây lan tại cộng đồng và tránh tử vong.

Đại diện Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết, ở Việt Nam mặc dù việc tiêm vaccine phòng sởi cho trẻ em đã được triển khai rộng rãi tại tất cả các địa phương trên cả nước từ năm 1985, tuy nhiên hằng năm vẫn ghi nhận các trường hợp mắc sởi. Nguy cơ dịch sởi có thể xảy ra rất lớn tại các khu vực vùng sâu, vùng xa nơi có tỉ lệ tiêm phòng vaccine sởi thấp hoặc tại một số thành phố lớn nơi có mật độ tập trung dân rất cao và sự di biến động dân cư lớn.

Để chủ động phòng bệnh sởi, Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động đưa con em từ 9 tháng tuổi chưa tiêm vaccine sởi hoặc từ 18 tháng tuổi chưa tiêm đủ 2 mũi vaccine sởi đến trạm y tế xã, phường để tiêm vaccine phòng sởi. Khi phát hiện có các dấu hiệu sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban cần sớm đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất để kịp thời khám, điều trị phòng các biến chứng và diễn biến nặng của bệnh sởi, hạn chế đưa trẻ tới các bệnh viện lớn nhằm tránh tình trạng lây nhiễm sởi từ bệnh viện.

Bệnh sởi rất dễ lây, không cho trẻ đến gần, tiếp xúc với các trẻ nghi mắc sởi. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng khi chăm sóc trẻ và đảm bảo các biện pháp về tăng cường dinh dưỡng cho trẻ.