Theo BS Lê Thị Thanh Thủy - hiện đang công tác tại Khoa Nội Gan Mật, trường Đại học Y khoa, thuộc Đại học Thành phố Osaka (Osaka City University), Osaka, Nhật Bản, các chuyên gia trên thế giới cho biết có 3 tiêu chuẩn để chẩn đoán một người có tình trạng hậu COVID: Thứ nhất là nhiễm COVID trên 3 tháng; thứ hai là có triệu chứng cả về thể chất và tinh thần kéo dài trên 2 tháng; thứ ba các triệu chứng này không thể giải thích bởi một chẩn đoán nào khác.
Bài báo đầu tiên nói về hậu COVID là tháng 7.2020. Cuối năm 2021, đầu 2022 trên thế giới có hơn 900 bài báo nói về hậu COVID, nhưng đó chỉ là hậu COVID của biến thể Alpha, Delta.
Biến thể Omicron chưa đủ thời gian để công bố nghiên cứu về hậu COVID, hiện được gọi chung là covid chưa hồi phục. Các triệu chứng nói chung của hậu COVID: Mệt mỏi, khó thở kéo dài… Tuy nhiên theo như quan sát và tổng kết về tình hình dịch bệnh tại Việt Nam cũng như trên thế giới, có thể thấy rằng biến thể Omicron gây ra các triệu chứng nhẹ hơn nhiều so với các biến chủng trước đó.
Với tư cách là bác sĩ tham gia tư vấn chữa trị cho các bệnh nhân nhi bị mắc COVID từ khi biến chủng Delta “hoành hành” tại TPHCM, đến khi biến chủng Omicron “tự tung tự tác” tại HN, BS Đỗ Tuấn Anh (Trung tâm Nhi Khoa, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, từ tháng 2.2022 đến nay trẻ bị mắc COVID chủ yếu là mắc biến chủng Omicron.
Ngoài biểu hiện ở hô hấp và tiêu hoá như chủng Delta/Alpha thì trẻ mắc COVID biến chủng Omicron có tới 30% biểu hiện ở đường hô hấp trên với biến chứng hay gặp là viêm thanh quản cấp, viêm tiểu phế quản cấp ở trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, và đó là lý do chính khiến trẻ phải nhập viện và khám cấp cứu. Omicron làm gia tăng số trẻ nhiễm, nhưng có tới 40% trẻ không triệu chứng, 44% triệu chứng nhẹ, nên điều trị triệu chứng và hỗ trợ dinh dưỡng rất quan trọng.
Các dấu hiệu nguy hiểm của trẻ khi mắc COVID gồm 3 nhóm. Nhóm hô hấp: Khó thở, thở nhanh, tím môi và đầu chi, 2 thông số quan trọng là nhịp thở và chỉ số Sp02. Nhóm mất nước, hay gặp ở F0 sốt cao, có biểu hiện tiêu hoá (đau bụng, nôn, ăn kém/ bỏ ăn): Mệt mỏi, li bì khó đánh thức, môi và niêm mạc miệng khô, khóc ít nước mắt, tiểu ít…
Toàn thân: Li bì, bỏ ăn, da tái/ tím, sốt cao liên tục, co giật… Trẻ em cũng như người lớn, sau khi bị mắc COVID thường cần thời gian để phục hồi.
Để hỗ trợ cho quá trình này, bố mẹ hoặc người chăm sóc trẻ cần lưu ý đến chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi của trẻ. Lưu ý cho trẻ dùng các loại đồ ăn thức uống nhiều dinh dưỡng, dễ tiêu hóa; hạn chế thời gian tiếp xúc với các thiết bị điện tử ngoài thời gian học…
Không nên hoang mang
BS Bùi Hải - Trưởng khoa Hồi sức - Cấp cứu của Bệnh viện ĐH Y Hà Nội, kiêm PGĐ Bệnh viện điều trị người bệnh COVID-19 – nhận định, thời gian hậu COVID tồn tại 2-12 tháng. Thời gian phục hồi với bệnh nhẹ là khoảng 2 tuần, bệnh nặng là từ 2 - 3 tháng. Đối với hầu hết bệnh nhân mắc bệnh thể nhẹ đã khỏi bệnh, thì không cần xét nghiệm.
Đối với những bệnh nhân đang hồi phục sau bệnh nặng, những bệnh nhân đã xác định được những bất thường, những bệnh nhân đã xuất viện hoặc những người có các triệu chứng tiếp tục không giải thích được, cần làm các xét nghiệm sau: Công thức máu, Sinh hoá máu, Các xét nghiệm chuyên sâu khác: NT-proBNP, troponin; D-dimer; Xét nghiệm tuyến giáp; Creatinine kinase. Ngoài ra tuỳ vào mức độ nặng mà các bác sĩ sẽ yêu cầu làm điện tim, chụp X.quang phổi, cắt lớp vi tính phổi, siêu âm tim, đo chức năng hô hấp, khí máu động mạch, test đi bộ 6 phút.
Các bệnh nhân có nhu cầu về các dịch vụ phục hồi chức năng cần tiến hành càng sớm càng tốt, thường là trong vòng 30 ngày kể từ ngày hồi phục sau mắc COVID-19. Tất cả bệnh nhân nên được kiểm tra các triệu chứng tim trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập thể dục nào. Nếu bệnh nhân được chẩn đoán thuyên tắc huyết khối trong quá trình nằm viện, thì thời gian điều trị chống đông có thể kéo dài từ 3- 6 tháng hoặc lâu hơn.
BS Hải cho hay: “Cái gọi là “hậu COVID thời Omicron” kết hợp bao phủ vắc xin không thể đánh đồng như thời biến chủng Delta, Alpha “lộng hành” và chưa có vắc xin. Quan sát tôi thấy, rất nhiều các ca nhiễm COVID biến chủng Omicron đều không có biểu hiện, hoặc triệu chứng nhẹ. Thậm chí các biến chứng nếu có cũng không khác mấy so với các biến chứng cảm hàn mà Đông y đã liệt kê.
Người bệnh chỉ cần có một số lưu ý về dinh dưỡng và lối sống, thì theo thời gian các triệu chứng này sẽ hết. Tất nhiên là người có triệu chứng nặng thì cần được thăm khám và điều trị. Vì vậy người mắc COVID không nên quá lo lắng, hoang mang. Hãy ăn uống đầy đủ, luyện tập vừa sức, để sớm bình phục lại sức khỏe, yên tâm trở lại cuộc sống như bình thường”.
Đây cũng là thông điệp được các bác sĩ tham gia chương trình hoàn toàn ủng hộ.