Thai lưu vì chủ quan
Chị Trịnh Thị T (25 tuổi, quận 5, TP.HCM) mang thai lần đầu. Tiền căn gia đình có mẹ bị tiểu đường. Khi được chỉ định thử đường huyết ở tuần thứ 12 của thai kỳ, kết quả bình thường. Sang giai đoạn thai khoảng 26 - 27 tuần, người bệnh được chẩn đoán bị ĐTĐTK. Bác sĩ đã đề nghị người bệnh đến ngay chuyên khoa nội tiết để điều chỉnh lượng đường. Tuy vậy, người bệnh chủ quan không điều trị. Khi thai khoảng 34 - 35 tuần, người bệnh đến tái khám thì được phát hiện đa ối, thai to và được BS chỉ định sử dụng Insulin đường tiêm ngay để điều chỉnh lượng đường nhưng không kịp. Ngay chiều ngày hôm đó, thai đã chết lưu, cân nặng 3.5 kg (theo tiêu chuẩn quốc tế thai nhi 34 - 35 tuần chỉ nặng 2.2 - 2.3 kg).
BS.CK II Lê Thị Kiều Dung - Trưởng khoa Phụ sản Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cho biết: “Đái tháo đường (ĐTĐ) là hội chứng liên quan đến rối loạn chuyển hóa chất đường trong cơ thể, dẫn đến tăng lượng đường huyết. Nguyên nhân là do tuyến tụy không sản xuất hay sản xuất không đủ Insulin, hoặc do tăng các chất đề kháng với Insulin làm giảm tác dụng sinh học của Insulin lên tế bào đích”.
ĐTĐTK là bệnh lý nội khoa thường gặp nhất khi có thai, thường do thay đổi nội tiết của cơ thể mẹ trong thai kỳ đưa đến tăng đề kháng với Insulin làm cơ thể không thể điều chỉnh được lượng đường trong máu. Theo thống kê của Hiệp hội Sản phụ khoa thế giới (FIGO, 2015), tỉ lệ mắc ĐTĐTK ngày càng gia tăng, chiếm khoảng 16% trên tổng số các bà mẹ mang thai.
Những nguy hiểm của ĐTĐTK
BS.CK II Kiều Dung cho biết thêm: “Đối với thai phụ, ĐTĐTK có thể đưa đến tăng cân quá mức (> 2kg/ tháng) gây béo phì, đa ối chiếm tỉ lệ khá cao (27 - 30%), lượng ối quá nhiều làm tử cung to nhanh có thể gây rối loạn tuần hoàn và hô hấp cho mẹ, tăng nguy cơ sảy thai, sinh non; Tăng nguy cơ cao huyết áp, tiền sản giật, sản giật gấp 4 lần; Nhiễm trùng dễ xảy ra và thường nặng nề hơn, nhất là viêm thận, bể thận; Chuyển dạ kéo dài, sinh khó, tăng nguy cơ sang chấn và băng huyết sau sinh. Tỉ lệ mổ lấy thai cao hơn và những nguy cơ do phẫu thuật cũng tăng… Đối với thai nhi, ĐTĐTK có thể đưa đến sự gia tăng tỉ lệ dị tật thai nếu bị ĐTĐ từ trước khi có thai mà không được điều trị đúng cách; Thai nhi dễ bị rối loạn tăng trưởng (quá to hoặc quá nhỏ)... Thai nhi có thể bị chết lưu đột ngột do đường huyết tăng quá cao. Bé sơ sinh dễ bị suy hô hấp do phổi chậm trưởng thành khi có tình trạng tăng đề kháng với Insulin; Bé sơ sinh dễ bị hạ đường huyết, hạ calci, vàng da nặng và có thể hôn mê; Khi lớn lên bé dễ bị béo phì, ĐTĐ, cao huyết áp.
Khoảng 20% ĐTĐTK sẽ bị ĐTĐ thực sự sau sinh. ĐTĐ thực sự có diễn tiến mãn tính suốt phần đời còn lại và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do tổn thương tế bào mạch máu gây xơ vữa động mạch đưa đến cao huyết áp và suy tim; Bệnh mạch vành như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột tử; Bệnh mạch máu não như sa sút trí tuệ, tai biến mạch máu não….
Theo BS. CK II Kiều Dung, những yếu tố nguy cơ của ĐTĐTK là tiền căn gia đình có người bị đái tháo đường, tuổi mẹ khi mang thai > 40 tuổi, béo phì (BMI) > 25, tiền căn thai kỳ trước bị ĐTĐTK, tiền căn sinh con to ≥ 4.000 gr, tiền sử thai lưu 3 tháng cuối không rõ lý do, sử dụng thuốc như corticosteroids, thuốc kháng virus, hoặc nhiễm HIV.
Tất cả phụ nữ có thai đều nên thực hiện nghiệm pháp dung nạp đường huyết (OGTT) uống 75 gram glucose để tầm soát ĐTĐTK. Nên thực hiện OGTT từ tuần thứ 24 - 28 của thai kỳ, không nên thực hiện test muộn hơn tuần thứ 28 của thai kỳ. Nếu thai phụ có yếu tố nguy cơ, thực hiện OGTT ở lần khám thai đầu tiên. Nếu kết quả OGTT bình thường, vẫn phải thực hiện lại OGTT vào tuần thứ 24 - 28 của thai kỳ.