Liệt tứ chi do di chuyển sai

Bà Mai Thị T (65 tuổi, ngụ tại quận 6, TP.HCM) có tiền căn thoát vị đĩa đệm cổ. Người nhà phát hiện bà T mê man lúc gọi thức dậy buổi sáng nên lập tức đưa vào bệnh viện. Khi đến bệnh viện, các bác sĩ phát hiện người bệnh bị liệt tứ chi, chụp CT thấy xuất huyết não một bên không quá lớn nên chưa giải thích được tình trạng liệt tứ chi của người bệnh. Sau đó, người bệnh được chỉ định chụp MRI cột sống cổ và phát hiện có tổn thương tủy cổ kèm theo. Khai thác lại quá trình di chuyển người bệnh đến bệnh viện, người bệnh được bế, để đầu cổ tự do theo nhịp chạy của người bế. Nhiều khả năng trong lúc di chuyển người bệnh đã cúi hoặc ngửa cổ quá mức, khiến người bệnh tổn thương tủy cổ thêm, gây ra tình trạng liệt tứ chi.

Một trường hợp khác là anh Nguyễn Minh D (42 tuổi, ngụ tại quận 3, TP.HCM) được người nhà phát hiện ngã nằm trên sàn nhà tắm và lập tức đưa đến BV Đại học Y dược. Tuy nhiên khi di chuyển, do sàn nhà tắm trơn nên người bế trượt chân ngã khiến cả người bế lẫn bệnh nhân đều bị chấn thương. Lúc nhập viện, người bệnh được chỉ định chụp CT thì phát hiện vừa có chấn thương sọ não vừa có nhồi máu não kèm theo.

BS.CKI. Trần Quốc Tuấn - Khoa Ngoại Thần kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cho biết: “Việc di chuyển người bệnh đột quỵ không đúng cách có thể làm cho tình trạng bệnh nặng thêm. Điểm cần lưu ý là người bệnh đột quỵ có thể có chấn thương kèm theo do đột ngột té ngã, nhưng không được người thân nhận ra các chấn thương để sơ cứu trước. Bên cạnh đó, nếu di chuyển không đúng cách, người bệnh có thể bị nặng hơn dù không chảy máu thêm, do các chấn thương sẵn có hoặc các chấn thương mới mà việc di chuyển có thể gây ra. Khi có các tổn thương kèm theo thì việc xử trí đột quỵ hoặc chấn thương trên người bệnh sẽ phức tạp và nguy cơ cao hơn nhiều, vì xử lý tình trạng này có thể làm nặng hơn tình trạng kia và ngược lại”.

Di chuyển người bệnh đột quỵ sao cho an toàn?

BS.CK I Quốc Tuấn chia sẻ: Các vấn đề khi di chuyển người bệnh đột quỵ thường xảy ra là do người di chuyển thiếu kỹ năng và kiến thức về đánh giá ban đầu và di chuyển an toàn, hay gặp nhất bao gồm: Không đánh giá được tình trạng nặng cần hồi sức tim phổi, lúc này việc hồi sức trễ (không phải việc di chuyển) có thể khiến người bệnh nặng thêm. Không cố định các phần cơ thể người bệnh, té ngã, nhất là khi chỉ có 1 người khi di chuyển, không có nhân viên y tế hỗ trợ trên đường di chuyển nên không phát hiện được tình trạng người bệnh diễn tiến nặng lên, cần hồi sức. Do đó, đưa người bệnh đi cấp cứu nên vận chuyển trực tiếp bằng xe cấp cứu và nên đến bệnh viện sớm nhất.

Các vấn đề cần thiết trong sơ cấp cứu ban đầu bao gồm: Hồi sức tim phổi (luôn cần thiết nếu người bệnh bị ngưng thở hoặc ngưng tim); Tư thế người bệnh: Để người bệnh nằm ở tư thế thoải mái nhất nếu họ tỉnh, hoặc nằm nghiêng về phía nửa người bị ảnh hưởng (yếu liệt) nếu họ không tỉnh táo hẳn. Lý do nằm nghiêng là để ngừa hít sặc do nôn ói, lý do nghiêng về phía bên liệt là để phía không liệt còn có thể cử động ra hiệu được khi cần. Cố định các phần cơ thể khi di chuyển, quan trọng nhất là đầu cổ và tứ chi. Về nguyên tắc nếu tình trạng người bệnh không thể loại trừ có chấn thương kèm theo thì xem như là có cho tới khi có bằng chứng ngược lại.