Kho 2.750 tấn amoni nitrat ở Beirut

Về vụ nổ ở Beirut, một quan chức hàng đầu của Lebanon cho hay, lượng lớn vật liệu nổ bị chính phủ thu giữ vài năm trước được chứa trong kho, cụ thể là amoni nitrat (ammonium nitrate) - hóa chất thường được sử dụng trong cả phân bón và bom.

Một quan chức hội đồng quốc phòng Lebanon đã dẫn lời Thủ tướng Hassan Diab cho biết: "Tôi sẽ không lơi lỏng cho tới khi chúng ta tìm ra bên chịu trách nhiệm cho những gì đã xảy ra, buộc họ chịu trách nhiệm và áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất với họ bởi không thể chấp nhận được rằng một lô amoni nitrat  - ước tính là 2.750 tấn - đã ở trong 1 nhà kho trong vòng 6 năm qua mà không có biện pháp phòng ngừa nào được thực hiện".

Vài giờ trước đó, Thiếu tướng Abbas Ibrahim -  người đứng đầu cơ quan an ninh quốc gia Lebanon cho hay, "các vật liệu nổ mạnh" đã được trữ tại địa điểm xảy ra vụ nổ chấn động.

Thủ tướng Lebanon Diab phát biểu trên truyền hình rằng: "Dữ liệu về kho hàng nguy hiểm, vốn tồn tại từ năm 2014 hay 6 năm qua, sẽ được công bố". 

"Những người chịu trách nhiệm sẽ phải trả giá cho thảm họa này. Đây là lời hứa với những người đã hi sinh và những người bị thương. Đây là một cam kết quốc gia" - ông Diab nhấn mạnh. 

Vụ nổ hôm 4.8 xảy ra sau một vụ hỏa hoạn ở nhà kho tại cảng Beirut, theo hãng thông tấn quốc gia (NNA) của Lebanon.  New York Times cho hay, có các bản tin địa phương cho biết, nhà kho này có chứa cả pháo hoa và một vài video vụ nổ ở Lebanon đăng trên mạng cũng cho thấy có những tia sáng màu sắc từ các đám khói bốc cao trong vụ việc. 

Amoni nitrat là gì? 

Có công thức hóa học là NH4NO3, amoni nitrat (ammonium nitrate) là chất tinh thể rắn màu trắng có khả năng hòa tan cao. 

Nơi tìm thấy nhiều amoni nitrat là ở sa mạc Atacama của Chile. Hóa chất này từng được khai thác ở đây. Hiện nay, gần như 100% hóa chất được sử dụng là tổng hợp, được sản xuất bằng cách phản ứng amoniac với axit nitric.

Amoni nitrat dùng để làm gì? 

Amoni nitrat được sử dụng chủ yếu trong nông nghiệp như là một loại phân bón giàu nitơ (nitrogen). Nó tương đối ổn định trong hầu hết các điều kiện và không tốn kém cho việc sản xuất. Do đó, hóa chất này trở thành một lựa chọn phổ biến để thay thế cho các nguồn nitơ đắt tiền khác.

Amoni nitrat cũng là thành phần chính của ANFO (Amoni nitrat/ dầu nhiên liệu) - một chất nổ công nghiệp được sử dụng trong khai mỏ, khai thác đá và xây dựng dân dụng và chiếm 80% tổng số chất nổ công nghiệp được sử dụng ở Mỹ.

Chỉ riêng amoni nitrat không được coi là chất đặc biệt dễ bay hơi hoặc nguy hiểm, nhưng trong một số điều kiện nhất định, hóa chất này có thể gây tử vong.

Hầu hết các quốc gia đều có quy định kiểm soát việc lưu trữ amoni nitrat  để đảm bảo an toàn.

Nguyên nhân amoni nitrat phát nổ?

Có những điều kiện riêng để biến amoni nitrat từ một hợp chất ổn định thành chất nổ, mà không cần bất kỳ chất xúc tác hoặc nhiên liệu bên ngoài nào.

Amoni nitrat được phân loại là "vật liệu giàu năng lượng" - tạo ra nhiệt khi phân hủy, tương tự như cách nhiệt được tạo ra trong ủ phân bón. 

Nếu có đủ lượng, amoni nitrat có thể tạo ra đủ nhiệt để bốc cháy và duy trì lửa cháy mà không cần các nhân tố bên ngoài như lửa mồi. 

Khi cháy, amoni nitrat trải qua những thay đổi hóa học dẫn đến sản xuất ra oxy - yếu tố mà một đám cháy cần để tiếp tục duy trì và lan rộng hơn.

Khi nóng lên, amoni nitrat chảy ra. Không gian phía sau chất nóng chảy này tiếp tục được làm nóng và hình thành khí. Khí nóng mở rộng nhưng bị niêm kín trong amoni nitrat nóng chảy và không có chỗ để thoát ra nên buộc phải phá vỡ hóa chất nóng chảy và gây ra vụ nổ.