Ngày 19.9, Australia lên tiếng bảo vệ việc hủy hợp đồng tàu ngầm trị giá 40 tỉ USD với Pháp, nói rằng chính phủ đã nêu quan ngại với Paris trong nhiều tháng.
"Tôi không hối hận về quyết định đặt lợi ích quốc gia của Australia lên hàng đầu" - Reuters dẫn lời Thủ tướng Scott Morrison nói.
Australia đã từ bỏ thỏa thuận năm 2016 với Tập đoàn Naval Group của Pháp để đóng một hạm đội tàu ngầm thông thường. Ngày 16.9, Australia công bố kế hoạch đóng ít nhất 8 tàu ngầm hạt nhân sau khi cùng Mỹ và Anh thông báo thành lập liên minh AUKUS mới, theo đó Mỹ và Anh sẽ chia sẻ công nghệ tàu ngầm hạt nhân cho Australia.
Động thái này khiến Pháp - một đồng minh NATO của Mỹ và Anh - tức giận và triệu hồi các đại sứ của mình từ Washington và Canberra.
Thủ tướng Morrison cho biết, ông hiểu sự thất vọng của Pháp về việc hủy bỏ đơn đặt hàng trị giá 40 tỉ USD vào năm 2016 và được cho là sẽ tốn kém hơn nhiều hiện nay - nhưng nhắc lại rằng Australia phải luôn đưa ra các quyết định vì lợi ích tốt nhất của mình.
"Đây là vấn đề tôi đã trực tiếp nêu ra cách đây vài tháng và chúng tôi tiếp tục thảo luận những vấn đề này cùng với các bộ trưởng quốc phòng và những người khác" - Thủ tướng Morrison phát biểu.
Thỏa thuận ba bên AUKUS mới đã đặt Washington vào một cuộc khủng hoảng ngoại giao chưa từng có với Paris mà các nhà phân tích cho rằng có thể gây thiệt hại lâu dài cho các liên minh của Mỹ với Pháp và Châu Âu.
Paris gọi việc hủy bỏ hợp đồng là một "cú đâm sau lưng" và Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian nói rằng quan hệ với Mỹ và Australia đang ở trong một "cuộc khủng hoảng".
Thủ tướng Morrison cho biết ông đã thông báo cho Pháp về thỏa thuận AUKUS mới vào lúc 20h30 ngày 15.9. Thủ tướng Morrison, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Anh Boris Johnson đã công bố AUKUS vào 7h sáng theo giờ Canberra hôm 16.9.
Bộ trưởng Quốc phòng Peter Dutton khẳng định, Australia "thẳng thắn, cởi mở và trung thực" với Pháp về các mối quan ngại của nước này. Ông từ chối tiết lộ chi phí của hợp đồng tàu ngầm hạt nhân mới, chỉ nói rằng "nó sẽ không phải là một dự án rẻ tiền".