Iran, Nga hợp tác trong chiến dịch quân sự ủng hộ chính phủ ông Bashar al-Assad chiến đấu chống lực lượng nổi dậy ở Syria từ mùa hè năm 2015. Giờ đây, khi cuộc chiến đi tới hồi kết, liên minh này đang có những diễn biến mới.
Tháng trước, Tổng thống Vladimir Putin nói với Tổng thống Assad rằng, các lực lượng quân sự nước ngoài sẽ rời Syria khi bắt đầu tiến trình chính trị. Tuần này, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhấn mạnh, tất cả lực lượng nước ngoài - ám chỉ Iran và lực lượng dân quân Iran hậu thuẫn - cần ngay lập tức rời tỉnh Daraa, giáp Israel.
Hôm 1.6, một tờ báo lớn của Arab đưa tin, Israel và Nga đã đạt được thỏa thuận về việc này. Cùng ngày, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Vasily Nebenzya xác nhận, đã đạt được thỏa thuận để Iran và Hezbollah rút khỏi miền nam Syria.
Bloomberg nhận định, việc buộc phải rút khỏi Syria là đòn giáng lớn với uy tín trong bối cảnh nền kinh tế Iran đang căng thẳng vì các lệnh cấm vận sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân.
Việc loại Iran và lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn khỏi Syria sẽ cản trở kế hoạch về tuyến đường kết nối Iran với phía nam Lebanon nhằm cung cấp vũ khí cho lực lượng Hezbollah.
Ngăn chặn sự hiện diện lâu dài của Iran tại Syria là ưu tiên hàng đầu của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong 2 năm qua. Từ năm ngoái, ông Netanyahu và nội các đã đẩy mạnh ngoại giao để Mátxcơva không cho phép Tehran biến Syria thành quốc gia “dựa dẫm” như Lebanon, theo các quan chức Mỹ và Israel.
Sau cuộc gặp người đồng cấp Nga mới đây, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Avigdor Lieberman, đánh giá cao sự hiểu biết của Nga về quan ngại an ninh của nước này, đặc biệt là tình hình ở biên giới phía bắc. Theo Bloomberg, cụ thể, Nga có thể ngăn chặn Israel để bảo vệ Iran bằng hệ thống phòng không ở Syria nhưng không làm vậy.
Trong hai tháng qua, so với trước, Israel đã tiến xa hơn vào lãnh thổ Syria để tấn công các mục tiêu của Iran. Hồi tháng 4, Israel không kích một căn cứ sâu trong lãnh thổ Syria, nơi các chỉ huy người Iran đang phối hợp với các lực lượng dân quân. Ngày 10.5, một ngày sau khi ông Donald Trump tuyên bố Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, Iran và Israel không kích lẫn nhau.
Một ngày trước đó, ông Netanyahu tới Nga gặp Tổng thống Putin. Ông Netanyahu chia sẻ khi trở về rằng, ông không nghĩ Nga sẽ bảo vệ các mục tiêu của Iran khỏi Israel.
Bloomberg nhận định, còn quá sớm để bình luận rằng ngoại giao của Israel với Nga có dẫn đến việc Iran và các lực lượng dân quân bị loại bỏ hoàn toàn khỏi Syria không. Một nhà ngoại giao Israel cảnh báo, không có thỏa thuận nào về việc Iran rời khỏi toàn bộ lãnh thổ Syria, và Israel sẽ không hài lòng với thỏa thuận chỉ để lực lượng Iran cách xa biên giới nước này.