Thanh kiếm Katana, được sử dụng bởi các Samurai - tầng lớp võ sĩ Nhật Bản, đại diện cho sự kết hợp của tay nghề thủ công Trung Quốc và Nhật Bản từ thuở sơ khai, có ý kiến cho rằng nó có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Người ta nói rằng thanh kiếm Katana bí ẩn được sinh ra trong lửa. Từ thời xa xưa, thanh kiếm đã là biểu tượng của đức tin và uy quyền và nó đã đóng một vai trò quan trọng như một cơ sở cho định nghĩa về “tinh thần Nhật Bản”. 

Trong cuốn sách "Katana: Thanh kiếm Samurai", tác giả Stephen Turnbull đã viết: “Với một samurai, thanh kiếm Katana vừa là vũ khí vừa là biểu tượng. Mối quan hệ giữa con người và thanh kiếm được thể hiện một cách sâu sắc nhất qua miêu tả của vị tướng quân vĩ đại (nhà độc tài quân sự) của Nhật Bản, Tokugawa Ieyasu (1542-1616), người đã ví "thanh kiếm là linh hồn của những chiến binh”.

Không có samurai nào không mang theo một thanh kiếm bên mình, dù anh ta mặc áo giáp hay quần áo hàng ngày, và thanh kiếm được rèn bởi một bậc thầy nổi tiếng là một trong những món quà quý giá nhất mà một chiến binh có thể nhận được. 

Một thanh kiếm giắt vào thắt lưng chính là lời tuyên bố rằng chủ nhân của nó là một samurai thực thụ - một phần của tinh hoa xã hội và quân sự.

Từ Katana trong tiếng Nhật chỉ có nghĩa là kiếm hoặc vũ khí đơn lẻ, nhưng nó cũng được sử dụng như là tên của một thanh kiếm cụ thể được sử dụng từ thế kỷ 17 đến cuối thế kỷ 19.

Bề ngoài, kiếm Katana là một lưỡi dao cong với phần bảo vệ hình tròn hoặc hình vuông và tay nắm dài để kiếm sĩ có thể cầm bằng hai tay.

Vũ khí huyền thoại này được làm bằng ba loại thép có độ cứng khác nhau như thép mềm (shigane), thép trung bình (kawagane) và thép cứng (hagane). Quá trình làm kiếm rất phức tạp và tốn thời gian, nhất là khâu xử lý quặng sắt.

Một thanh kiếm Katana dài khoảng 60-80 cm và nặng 1,1-1,3 kg. Katana không khác nhiều so với tiền thân của nó, kiếm Tachin, loại kiếm nhẹ hơn một chút và có một lưỡi kiếm cong hơn hướng về phía mũi.

Điều khiến Katana khác biệt với kiếm Tachin trước đó chính là ở cách các Samurai mang thanh kiếm. Trước đây, một thanh kiếm tachin được đeo theo cách truyền thống với lưỡi kiếm hướng xuống dưới, nhưng trong Thời kỳ Muromachi (1392 trừ1573), thanh Katana được đeo với vị trí mũi kiếm hướng lên trên.  

Khi sử dụng thanh kiếm Katana, một Samurai lành nghề có thể chém đối thủ của mình chỉ bằng một chuyển động trong chớp mắt. Đây là điều đặc biệt quan trọng trong chiến tranh cận chiến, nơi chiến thắng phụ thuộc nhiều vào phản xạ trong thời gian ngắn.

Ngày nay, chỉ có khoảng 300 kiếm sĩ nắm giữ những bí mật cổ xưa về kỹ thuật kiếm thuật truyền thống của Nhật Bản.