3 điểm đáng chú ý

Cùng với khối lượng tiền tệ được ngân hàng trung ương tung vào thị trường tiền tệ và thị trường tài chính, lãi suất cơ bản phản ánh bản chất chính sách tiền tệ là lỏng lẻo hay chặt chẽ và phản ánh mức độ lỏng lẻo hay chặt chẽ của chính sách tiền tệ.

Mới đây, Fed đã tăng lãi suất cơ bản cho đồng USD lên thêm 0,75 điểm phần trăm. Có ba điều rất đáng được chú ý đến ở lần nâng lãi suất cơ bản này của Fed.

Thứ nhất, thông thường khi nâng cao hay hạ thấp mặt bằng lãi suất cơ bản, Fed thực thi điều chỉnh chính sách lãi suất theo lộ trình bao gồm nhiều bước đi nhỏ, tức là nâng hay giảm lãi suất cơ bản chỉ 0,25 điểm phần trăm và báo hiệu luôn là sẽ tiếp tục hành động như thế trong thời gian tiếp theo.

Lần này, mức độ nâng lãi suất cơ bản của Fed là 0,75 điểm phần trăm, lần thứ 5 kể từ đầu năm nay và là lần thứ ba liên tiếp với mức độ 0,75 điểm phần trăm.

Vào thời điểm đầu năm nay, mặt bằng lãi suất cơ bản được Fed duy trì suốt thời gian dài là 0% đến 0,25%. Fed nâng hồi tháng 3 với mức độ 0,25, vào tháng 5 với mức độ 0,50, vào tháng 6 và tháng 7 đều với mức độ 0,75 điểm phần trăm.

Thứ hai, Fed không những chỉ chấm dứt chính sách lãi suất thấp gần như bằng 0 và chuyển sang thắt chặt chính sách tiền tệ mà còn vận hành quá trình này rất gấp gáp và rất quyết liệt.  

Trong khoảng thời gian hơn nửa năm, Fed không những chỉ chấm dứt thời gian chính sách lãi suất thấp gần như bằng 0 mà còn nâng mặt bằng lãi suất cơ bản lên mức độ rất cao và sử dụng cả mức độ nâng 0,75 điểm phần trăm được Fed sử dụng lần gần nhất trước đấy là vào hồi năm 1994.

Thứ ba, Fed vừa rồi nâng lãi suất cơ bản với mức độ cao trong bối cảnh tỉ lệ lạm phát ở Mỹ mới chỉ giảm chút ít - từ 8,5% trong tháng 7.2022 xuống 8,5% trong tháng 8.2022 - và kinh tế Mỹ tăng trưởng không được ổn định, thậm chí đã bắt đầu có biểu hiện suy thoái.

Ưu tiên hàng đầu cho chống lạm phát

Từ đó có thể thấy, Fed dành ưu tiên chính sách hàng đầu cho mục tiêu chống lạm phát và chấp nhận vì nâng lãi suất cơ bản để chống lạm phát mà tăng trưởng kinh tế bị ảnh hưởng tiêu cực rõ rệt.

Trong đạo luật về thành lập Fed có quy định rõ nhiệm vụ của Fed là đảm bảo ổn định giá trị tiền tệ - Fed định lượng hoá nhiệm vụ này bằng cách ấn định mục tiêu duy trì tỉ lệ lạm phát không cao quá 2% - và phục vụ cho việc tạo ra đầy đủ công ăn việc làm - tức là tham gia chống thất nghiệp bằng cách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tỉ lệ lạm phát ở Mỹ hiện cao như chưa từng thấy kể từ năm 1981 trở lại đây. Mức độ tăng trưởng kinh tế ở Mỹ đã giảm. Fed tăng lãi suất cơ bản sẽ đưa lại hệ luỵ là tín dụng trở nên đắt hơn, tăng trưởng kinh tế sẽ bị kìm hãm và suy giảm, thất nghiệp sẽ gia tăng.

Xem ra, Fed phải tập trung vào chống lạm phát và buông bỏ nhiệm vụ thứ hai nói trên bởi tỉ lệ lạm phát hiện đã quá cao mà nếu không tập trung và ưu tiên chống lạm phát thật sự quyết liệt thì lạm phát sẽ gia tăng tới mức Fed và nền kinh tế cùng thị trường lao động ở Mỹ phải trả giá rất đắt thì mới kiềm chế được lạm phát.

Quyết tâm của Fed là thế nhưng Fed có thành công được hay không lại là chuyện khác vì còn có một vài tác nhân khác khiến lạm phát gia tăng mà việc xử lý chúng lại nằm ngoài phạm vi khả năng thực tế của Fed như chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn và giá năng lượng leo thang bởi tác động của diễn biến tình hình chính trị thời sự thế giới và chính trị an ninh thế giới.

Nhưng phần việc của Fed thì Fed vẫn phải làm. Cho nên dẫu thành công chống lạm phát chỉ ở mức độ nhất định, Fed sẽ còn phải tiếp tục nhiều lần nâng lãi suất cơ bản nữa trong thời gian tới, thậm chí cả ngay trong mấy tháng còn lại của năm nay.