Sông Dương Tử đang cạn dần
SCMP đưa tin, sau nhiều thập kỷ xem xét hồ sơ từ các trạm mặt đất và hình ảnh vệ tinh, các nhà nghiên cứu của chính phủ Trung Quốc ước tính rằng, mực nước sông Dương Tử trung bình đã giảm khoảng 2cm sau mỗi 5 năm kể từ những năm 1980.
Các nhà nghiên cứu cảnh báo, mực nước sông Dương Tử giảm có thể có tác động lớn đến môi trường và nền kinh tế của một trong những khu vực giàu có, phát triển nhanh nhất Trung Quốc.
Trong một bài báo đăng trên tạp chí Advances in Water Science vào tháng này, chuyên gia Nie Ning và các đồng nghiệp thuộc Phòng thí nghiệm trọng điểm về Khoa học Thông tin Địa lý của Bộ Giáo dục đã chỉ ra một phần nguyên nhân là do các hoạt động của con người như thay đổi cảnh quan và xây dựng đập. Song song đó, họ cho rằng, biến đổi khí hậu đóng vai trò lớn hơn nhiều so với bất kỳ yếu tố nào khác trong sự suy giảm mực nước sông.
Là nơi sinh sống của 460 triệu người, lưu vực sông Dương Tử bao gồm đầu tàu kinh tế Thượng Hải và chiếm hơn 1/3 GDP của Trung Quốc.
Trong suốt lịch sử, sông Dương Tử cung cấp tài nguyên, phục vụ sản xuất và vận chuyển lương thực. Khi các hoạt động công nghiệp tăng lên, hơn 1.000 hồ dọc sông Dương Tử đã biến mất. Tuy nhiên, nhiều người vẫn tin là tổng lượng nước của sông ít thay đổi, dựa trên quan niệm rằng tất cả nước đã sử dụng cuối cùng sẽ trở lại môi trường.
Đó là một giả thuyết khó kiểm tra. Sông Dương Tử trải dài 6.300km từ Tây Tạng tới biển Hoa Đông. Một số nước chảy trên bề mặt, một số chảy ngầm dưới đất và có thể có sự biến động lớn hàng năm theo thời gian và khu vực, gây khó khăn cho việc tính toán.
Để ước tính kỹ hơn về xu hướng dài hạn trên một diện tích gần 1/5 so với tổng diện tích đất liền của Trung Quốc, nhóm của Nie không chỉ sử dụng dữ liệu từ các trạm mặt đất mà còn cả hình ảnh vệ tinh theo dõi thay đổi của dòng chảy.
Họ kết luận rằng, mực nước cạn dần chủ yếu là do biến đổi khí hậu (80%), nhất là các hiện tượng khí hậu bất thường như nhiệt độ tăng ở một số khu vực của Thái Bình Dương làm giảm lượng mưa tổng thể đổ vào sông Dương Tử.
Nhiệt độ ấm hơn cũng làm tăng lũ lụt và hạn hán nhiều hơn. Ngoài ra, nhiệt độ cao hơn làm nước bốc hơi nhiều hơn, trong khi các hoạt động của con người và việc đô thị hóa cũng làm tăng tốc thất thoát nước vào khí quyển.
Vai trò của các con đập
Bên cạnh đó, vai trò của các con đập cũng rất phức tạp. Hoạt động của 15 đập lớn bao gồm cả đập Tam Hiệp đã khiến mực nước giảm vào mùa đông và mùa xuân, nhưng lại tăng lên trong những mùa ấm hơn. Theo các nhà nghiên cứu, nhìn chung các con đập có tác động tiêu cực, mặc dù tương đối nhỏ, đối với lượng nước.
This browser does not support the video element.
Xie Zhicai - một nhà nghiên cứu từ Viện Thủy văn thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc ở Vũ Hán - cho biết, mực nước sông Dương Tử sụt giảm có thể gây ra các tác động tồi tệ với môi trường.
“Ví dụ, nồng độ các chất ô nhiễm có thể tăng lên trong dòng sông và đầu độc các loài dễ bị tổn thương hơn” - ông Xie cho hay. Sự cân bằng sinh thái có thể hướng tới những loài ưa thích môi trường khô và nếu điều đó xảy ra quá nhanh, một số loài thực vật và động vật có thể bị tuyệt chủng.
Mực nước giảm cũng có nghĩa là các con đập đóng một vai trò lớn hơn trong việc quản lý nước, phá vỡ các chu trình tự nhiên. Một số loài cá như cá tầm rất nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ và mực nước.
“Sự gián đoạn có thể ảnh hưởng đến các hoạt động sinh sản của chúng. Hiện tại, sông Dương Tử không thiếu nước. Nhưng việc nước sông ngày càng cạn có thể gây tác động lâu dài" - ông Xie nhận định.
Một nhà khoa học về nguồn nước tại Bắc Kinh cho biết, sự suy giảm nước ở sông Dương Tử có thể tồi tệ hơn ước tính của báo cáo. Mỗi ngày, một lượng lớn nước không được tiết lộ được rút khỏi sông Dương Tử và chuyển lên các thành phố phía bắc, trong đó có cả Bắc Kinh.
Theo chính quyền thành phố, hơn một nửa lượng nước tiêu thụ ở thủ đô đến từ sông Dương Tử.
Nhà nghiên cứu giấu tên nói rằng: “Xuyên suốt lịch sử, vấn đề phân phối nước luôn gây tranh cãi giữa các khu vực”.
Có những dấu hiệu cho thấy, chính quyền trung ương nhận thức được sự suy kiệt của sông Dương Tử. Việc phê duyệt đã được thắt chặt đối với các dự án xây dựng mới dọc theo sông Dương Tử và từ năm nay, mọi hoạt động đánh bắt cá trên sông Dương Tử đã bị cấm trong một thập kỷ.