Việc Ukraina chặn dòng dầu của Nga cho Trung Âu chỉ ảnh hưởng tới dầu của công ty tư nhân Nga Lukoil - nơi cung cấp tới 40% nhu cầu của Hungary và Slovakia. Trong khi đó, dầu của Nga đi qua đường ống dẫn dầu của Ukraina do các công ty nhà nước Nga Rosneft và Tatneft cung cấp lại không bị ảnh hưởng.
Theo Sergiy Sydorenko - đồng sáng lập kiêm đồng biên tập của European Pravda, cựu bộ trưởng của Ukraina - việc cung cấp dầu qua nhánh phía nam của đường ống dẫn dầu Druzhba, chạy qua Ukraina tới Slovakia, Hungary và Czech đã diễn ra liên tục và gần như không bị gián đoạn kể từ tháng 2.2022 - thời điểm xung đột nổ ra ở Ukraina.
Ông Sergiy Sydorenko cùng nhiều nguồn tin khác khẳng định, nguồn cung dầu tới Hungary và Slovakia không hề bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt mới của Ukraina. Sau khi Lukoil bị trừng phạt, Rosneft và Tatneft tăng khối lượng cung cấp, khiến tổng lượng dầu của Nga được giao tới Hungary và Slovakia vẫn không bị ảnh hưởng.
Khi cấm vận dầu của Nga, EU đã cấp ngoại lệ cho tuyến đường ống dẫn dầu đến Trung Âu, cho phép các nhà máy lọc dầu ở Czech, Slovakia và Hungary tạm thời nhận dầu của Nga qua Druzhba, sau đó bán các sản phẩm dầu mỏ làm từ dầu của Nga trên thị trường EU. Ukraina cũng là nơi tiếp nhận các sản phẩm dầu mỏ làm từ dầu của Nga, trong đó có xăng và dầu diesel mà quân đội nước này sử dụng.
Ban đầu, đường ống dẫn dầu Druzhba dự kiến dừng hoàn toàn hoặc đã giảm lưu lượng dầu của Nga từ 1.1 nếu đạt được các thỏa thuận mới bởi nguồn cung cấp dầu cho Trung Âu sẽ thay đổi, ông Sydorenko viết trên tờ European Pravda.
Khởi đầu cho những thay đổi này đã được nhìn thấy. Nhà máy lọc dầu của Czech, thuộc sở hữu của tập đoàn PKN Orlen của Ba Lan, đã tuyên bố ngừng tiêu thụ hoàn toàn dầu của Nga sau khi đảm bảo nguồn cung bổ sung thông qua đường ống Trieste-Ingolstadt.
Tương tự, tại Slovakia và Hungary, các nhà máy lọc dầu ở Bratislava và Százhalombatta đã sẵn sàng nhận thêm nguồn cung từ đường ống dẫn dầu Adria nối từ đảo Krk của Croatia. Các nhà máy lọc dầu này, thuộc sở hữu của tập đoàn MOL của Hungary, đã lên kế hoạch nhập ít nhất 60% lượng dầu từ đường ống Adria bắt đầu từ năm 2025.
Một thực tế mới dự kiến có thể nhìn thấy ở khu vực trong năm 2025: Các nhà máy lọc dầu của Slovakia và Hungary sẽ không còn phụ thuộc hoàn toàn vào dầu từ đường ống dẫn dầu Druzhba nữa. Trong năm qua, nhà máy lọc dầu Bratislava đã nhập hơn 30% lượng dầu từ Adria. Százhalombatta cũng tương tự. Tuy nhiên, vẫn có tới 70% lượng dầu của Nga được trung chuyển qua Ukraina, trong đó 40% do Lukoil cung cấp và phần còn lại do Rosneft và Tatneft cung cấp.
Quyết định gần đây của Ukraina về việc dừng cung cấp dầu của Lukoil, trong khi không áp dụng bất kỳ hạn chế nào với Rosneft và Tatneft, làm dấy lên nhiều câu hỏi, ông Sydorenko cho biết.
Chính phủ Ukraina không giải thích về các biện pháp chặn dòng dầu của Nga có chọn lọc này và không có bình luận nào từ Brussels, cho thấy sự thiếu phối hợp với các tổ chức châu Âu. Quyết định áp đặt lệnh trừng phạt mà Ukraina đưa ra cũng nằm ngoài dự đoán của chính phủ Slovakia và Hungary.
Slovakia và Hungary đã nêu vấn đề này tại EU, tìm kiếm các cơ chế để phản bác lại quyết định của Ukraina nhưng đã bị bác bỏ. Ví dụ, nhà máy lọc dầu Bratislava phụ thuộc tới 70% nguồn cung vào đường ống dẫn dầu Druzhba, với 40% là dầu từ Lukoil. Do đó, quyết định của Ukraina ảnh hưởng đến khoảng 1/4 nguồn cung của nhà máy này - một vấn đề đau đầu nhưng không phải là thảm họa.
Naftogaz - công ty dầu khí quốc gia Ukraina - cũng công khai tuyên bố, trên thực tế, lượng dầu chảy qua đường ống dẫn dầu Druzhba không hề giảm bởi dầu của Lukoil đã được thay thế hoàn toàn bằng nguồn cung từ 2 công ty Nga còn lại.