An ninh không gian mạng và cạnh tranh công nghệ

Các bộ trưởng quốc phòng và quan chức từ các nước châu Á và châu Âu cũng như Mỹ sẽ tập trung tại Singapore tham dự Đối thoại Shangri-La lần thứ 20 - hội nghị thượng đỉnh an ninh kéo dài 3 ngày, từ 2-4.6 - để trao đổi về những thách thức cấp bách nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese sẽ phát biểu dẫn đề tại sự kiện do Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) tổ chức tại khách sạn Shangri-La. 

Trong khuôn khổ Đối thoại, dự kiến sẽ có 7 phiên họp toàn thể với các chủ đề gồm: Vai trò lãnh đạo của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương; xây dựng khu vực châu Á - Thái Bình Dương cân bằng và ổn định; giải quyết những căng thẳng trong khu vực; trật tự an ninh hàng hải nổi lên ở châu Á; các sáng kiến an ninh mới của Trung Quốc; quan hệ đối tác mới cho an ninh châu Á - Thái Bình Dương và phát triển các mô thức hợp tác về an ninh.

Tờ The Diplomat nhận định, các cơ quan quốc phòng ASEAN sẽ thấy hữu ích khi Đối thoại Shangri-La bắt đầu với phiên họp đặc biệt song song về “Tác động an ninh của không gian mạng và cạnh tranh công nghệ". 

Về mặt khái niệm, không gian mạng và các vấn đề công nghệ không còn có thể bị giới hạn trong các lĩnh vực an ninh kinh tế hoặc phi truyền thống như đã được hiểu trước đó. Triển vọng An ninh ASEAN 2021 (ASO 2021) coi các vấn đề không gian mạng là một phần của an ninh phi truyền thống. Tài liệu này cũng nhận định, các hoạt động không gian mạng và các công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), điện toán lượng tử và siêu âm... sẽ tạo ra khía cạnh mới cho các thách thức an ninh khu vực.

Triển vọng An ninh ASEAN 2021 cũng nêu bật sự cần thiết của các quốc gia trong tận dụng các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) và ADMM+ để thảo luận về những vấn đề này và tìm kiếm các biện pháp xây dựng lòng tin nhằm giảm khả năng xảy ra các tính toán quân sự sai lầm trong việc sử dụng không gian mạng và các công nghệ mới nổi.

Muhammad Faizal bin Abdul Rahman - tác giả bài viết trên The Diplomat - cho rằng, sẽ có những bài học quý rút ra từ Đối thoại Shangri-La 2023 mà các quan chức quốc phòng khu vực có thể áp dụng làm tài liệu tham khảo cho các cuộc họp ADMM và ADMM+ trong tương lai.

Suy ngẫm và dự đoán các thách thức

The Diplomat chỉ ra một số vấn đề để ASEAN suy ngẫm. Đầu tiên là cách các công nghệ mới sẽ tác động đến chiến lược và chuẩn mực quân sự. Vấn đề thứ hai là vai trò của khu vực tư nhân trong lĩnh vực quốc phòng. Thứ ba là tầm quan trọng ngày càng tăng của các mối quan hệ đối tác và hợp tác tối thiểu liên quan đến công nghệ và không gian mạng.

Xung đột ở Ukraina cho thấy các đối tác và đồng minh quốc tế đóng vai trò quan trọng trong duy trì nỗ lực phòng thủ kĩ thuật số. Tuy nhiên, những nỗ lực hợp tác mới trong lĩnh vực này có thể bổ sung hoặc thách thức tính phù hợp của các cơ chế đa phương hiện có... Những vấn đề này đặt ra câu hỏi hóc búa cho các quốc gia nhỏ đang tìm kiếm quan hệ đối tác quốc tế để xây dựng năng lực công nghệ và không gian mạng.

Đối thoại Shangri-La 2023 mở đầu bằng phiên họp đặc biệt thảo luận về những vấn đề này sẽ cho phép các quan chức quốc phòng ASEAN tìm hiểu sâu về tác động của cạnh tranh không gian mạng và công nghệ cũng như ý nghĩa của chúng với các quốc gia nhỏ và khu vực Đông Nam Á. Nỗ lực này cần cho hợp tác khu vực trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi.

Quan trọng hơn, nó giúp các cơ quan quốc phòng ASEAN đánh giá đúng hơn về việc xung đột giữa các cường quốc lớn ở châu Á - Thái Bình Dương về sử dụng không gian mạng và công nghệ mới nổi có thể gây tổn hại tới lợi ích sống còn của các quốc gia ASEAN và gây bất ổn an ninh khu vực như thế nào.