La Nina, pha lạnh trong chu kỳ El Nino-Southern Oscillation (ENSO), được dự báo sẽ xuất hiện với cường độ yếu trong mùa đông năm nay và kéo dài tới mùa xuân năm sau. Tuy nhiên, không phải mọi dấu hiệu đều đồng nhất, và các nhà khoa học đang đối mặt với nhiều câu hỏi chưa có lời giải về mối liên hệ giữa ENSO và biến đổi khí hậu toàn cầu.
La Nina xảy ra khi nhiệt độ bề mặt nước biển ở khu vực trung tâm và đông Thái Bình Dương giảm thấp hơn mức trung bình, với sự chênh lệch ít nhất giảm 0,5 độ C. Điều này gây ra những thay đổi lớn trong các luồng khí quyển và thời tiết toàn cầu. Trái ngược với El Nino (pha nóng), La Nina thường mang đến mùa đông lạnh hơn ở Bắc Mỹ, mưa nhiều hơn ở Australia, và ảnh hưởng đến mùa bão ở Đại Tây Dương.
Dù chưa đạt đến ngưỡng chính thức của một sự kiện La Nina, các điều kiện khí quyển vẫn thể hiện những đặc trưng quen thuộc. Một là, gió mậu dịch mạnh hơn bình thường, khiến lượng mưa giảm ở Thái Bình Dương. Hai là mùa bão Đại Tây Dương hoạt động mạnh hơn, với số lượng và cường độ bão gia tăng. Ba là hiện tượng khô hạn bất thường ở một số khu vực, trong khi các vùng khác lại hứng chịu mưa lớn kéo dài.
Những dấu hiệu này đang khiến các nhà khoa học đau đầu vì nó không hoàn toàn trùng khớp với các quy chuẩn ENSO truyền thống.
Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) dự đoán, La Nina yếu sẽ chuyển sang trạng thái trung tính vào mùa xuân và kéo dài suốt mùa hè năm 2025. Trạng thái trung tính xảy ra khi nhiệt độ nước biển trong vùng ENSO dao động từ -0,5 độ C đến +0,5 độ C, khiến thời tiết không bị chi phối mạnh bởi La Nina hoặc El Nino.
Trong bối cảnh này, các kiểu thời tiết địa phương thường chiếm ưu thế, thay vì các biến động lớn như khi ENSO hoạt động mạnh. Tuy nhiên, những mùa hè trung tính gần đây lại trùng hợp với nhiệt độ cao bất thường trên toàn cầu, làm dấy lên nghi vấn về vai trò của biến đổi khí hậu trong việc điều chỉnh ENSO.
Một trong những thách thức lớn là hiểu rõ sự tương tác giữa ENSO và biến đổi khí hậu. Nhiệt độ nước biển toàn cầu tăng cao chưa từng thấy trong năm qua đang làm phức tạp thêm các dự báo truyền thống. Theo NOAA, các chỉ số ENSO hiện tại có thể không còn mô tả chính xác hiện tượng này trong bối cảnh đại dương ấm lên.
Các nhà khoa học cũng đang tranh luận liệu biến đổi khí hậu sẽ làm tăng tần suất El Nino và La Nina, hay khiến chúng trở nên mạnh mẽ hơn. "ENSO là một hệ thống phức tạp, nơi đại dương và khí quyển tương tác liên tục. Biến đổi khí hậu như một bàn tay vô hình, điều chỉnh các nút thắt của hệ thống này theo những cách mà chúng ta vẫn chưa hiểu hết" - Tom Di Liberto, nhà khí tượng học NOAA, nhận định.
Dù La Nina yếu không mang đến những mùa đông lạnh lịch sử, nhưng sự không chắc chắn trong các mô hình ENSO đang đặt ra thách thức lớn. Hiện tượng này có thể gây ra những đợt thời tiết cực đoan, xen lẫn với các biến động bất ngờ, đặc biệt khi tương tác với biến đổi khí hậu.
Theo NOAA, trong lúc chờ đợi thêm nghiên cứu và dữ liệu, người dân và các quốc gia cần chuẩn bị cho các tình huống thời tiết khó lường, từ nhiệt độ cực đoan đến biến động lượng mưa, nhằm giảm thiểu rủi ro và thiệt hại trong mùa đông này.