Theo số liệu của Liên minh Châu Âu (EU), các biện pháp ngăn ngừa COVID-19 gồm phong tỏa, đeo khẩu trang và giãn cách xã hội đã có tác dụng giúp đánh bật dịch cúm vào mùa đông năm 2020, tạm thời đẩy lui một loại virus giết chết khoảng 650.000 người trên toàn cầu mỗi năm.
Tuy nhiên, tình hình đã có sự thay đổi khi các quốc gia nới lỏng hạn chế COVID-19 nhờ vào tỉ lệ tiêm chủng gia tăng.
Kể từ giữa tháng 12.2021, virus cúm đã lưu hành ở Châu Âu với tỉ lệ cao hơn dự kiến, theo báo cáo tháng 1.2022 của Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (ECDC).
Dữ liệu của ECDC và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, vào tháng 12, số ca mắc cúm tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) ở Châu Âu tăng đều đặn lên mức cao nhất là 43 ca vào tuần cuối cùng của năm 2021.
Con số này thấp hơn nhiều so với mức trước đại dịch – với ca bệnh cúm hàng tuần trong ICU ở Châu Âu đạt đỉnh điểm hơn 400 ca vào cùng kỳ năm 2018.
Nhưng đây lại là một sự gia tăng lớn nếu so với năm 2020, khi chỉ có duy nhất 1 ca bệnh cúm nằm ICU trong cả tháng 12.
Chuyên gia hàng đầu của ECDC về bệnh cúm, Pasi Penttinen, cho rằng sự trở lại của virus cúm sẽ khởi động một mùa cúm dài bất thường, có thể kéo dài đến tận mùa hè.
Ông nói: “Nếu chúng ta bắt đầu dỡ bỏ tất cả các biện pháp hạn chế, mối quan tâm lớn nhất của tôi đối với bệnh cúm là: Vì chúng ta đã trải qua thời gian dài vắng bóng sự lưu hành của cúm trong người dân Châu Âu, rất có thể chúng ta sẽ phải đối mặt với một mùa cúm bất thường”.
Ông cho rằng việc dỡ bỏ các biện pháp hạn chế vào mùa xuân có thể kéo dài sự lưu hành của bệnh cúm vượt xa thời điểm kết thúc của dịch cúm ở Châu Âu thường thấy vào tháng 5.
Theo báo cáo của ECDC, một "đại dịch kép" có thể gây áp lực quá mức lên các hệ thống y tế vốn đã quá căng thẳng.
Tại Pháp, ba khu vực trong đó có thủ đô Paris, đang phải chống đỡ với dịch cúm, theo số liệu được Bộ Y tế Pháp công bố vào tuần trước. Những khu vực khác đang trong giai đoạn đầu của dịch.
Mùa cúm năm nay, nước Pháp hiện đã ghi nhận 72 ca mắc cúm nghiêm trọng, với 6 ca tử vong.
Chủng virus cúm nguy hiểm
Vấn đề càng phức tạp hơn nữa, chủng virus cúm chủ đạo lưu hành trong năm nay dường như là chủng H3 của virus cúm A, thường gây ra các tình trạng nghiêm trọng nhất ở người cao tuổi.
Ông Penttinen cho biết còn quá sớm để đưa ra đánh giá cuối cùng về vaccine cúm vì cần có một số lượng lớn bệnh nhân nhiễm bệnh mới có thể phân tích thực tế. Nhưng các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy các loại vaccine cúm có sẵn trong năm nay "không phải là tối ưu" để chống lại chủng H3.
Điều này phần lớn là do có rất ít hoặc không có virus cúm lưu hành khi đưa ra quyết định về thành phần vaccine vào năm ngoái, khiến các nhà sản xuất vaccine khó dự đoán chủng nào sẽ chiếm ưu thế trong mùa cúm sắp tới.
Vaccine Châu Âu, đại diện cho các nhà sản xuất vaccine hàng đầu trong khu vực, thừa nhận việc lựa chọn chủng virus khó khăn hơn do lượng lưu hành rất thấp vào năm ngoái. Họ cho biết vẫn chưa có đủ dữ liệu để đánh giá hiệu quả của các mũi tiêm trong mùa này.
Vaccine chủng ngừa cúm thường được điều chỉnh hàng năm để tối ưu hóa hiệu quả chống lại các chủng virus cúm luôn thay đổi không ngừng. Thành phần của vacicne được quyết định vào thời điểm sáu tháng trước khi mùa cúm bắt đầu, dựa trên sự lưu thông của virus cúm ở bán cầu đối diện. Điều đó cho phép các nhà sản xuất thuốc có thời gian để phát triển và triển khai mũi tiêm.
Hiện vẫn chưa có dữ liệu toàn Châu Âu về việc sử dụng vaccine cúm nhưng số liệu quốc gia ở Pháp cho thấy mức độ bao phủ không rộng như các nhà chức trách hy vọng.
Các nhà chức trách Pháp đã kéo dài thời gian tiêm phòng thêm một tháng cho đến cuối tháng 2 để đẩy mạnh việc tiêm chủng cúm. Theo số liệu được công bố vào tuần trước, cho đến nay đã có 12 triệu người nước này được tiêm chủng, chiếm khoảng 45% mục tiêu đề ra. Trong khi đó, Bộ Y tế Pháp đặt ra mục tiêu tiêm chủng cho 75% dân số có nguy cơ nhiễm bệnh.
Vaccine Châu Âu cho biết ngành công nghiệp vaccine đã cung cấp một số lượng lớn các mũi tiêm phòng cúm, bất chấp đại dịch COVID-19 đang gây căng thẳng cho các cơ sở sản xuất.