Theo Reuters, đây là vấn đề đau đầu mới nhất làm ảnh hưởng đến dự án chia sẻ vaccine COVAX do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đồng sáng lập, nhằm mục đích đảm bảo khả năng tiếp cận vaccine nhanh chóng và bình đẳng giữa các quốc gia trên toàn thế giới.
Ban đầu, các quốc gia nghèo hơn và COVAX tụt hậu so với các quốc gia giàu hơn trong việc đảm bảo nguồn cung vaccine, vì các quốc gia giàu có sử dụng sức mạnh tài chính của họ để có được những liều thuốc đầu tiên.
Khi việc sản xuất vaccine tăng lên và các quốc gia giàu có bắt đầu cung cấp liều lượng dư thừa, một số quốc gia - đặc biệt là ở Châu Phi - đang gặp khó khăn trong việc quản lý các lô hàng lớn.
Sự cần thiết trong việc từ chối các loại vaccine có hạn sử dụng ngắn, cùng với sự bất bình đẳng ban đầu, sự do dự và các rào cản khác, đã góp phần làm cho tỉ lệ tiêm chủng ở Châu Phi thấp hơn nhiều. Chỉ có khoảng 10% người dân Châu Phi đã được chủng ngừa, trong khi ở các quốc gia giàu có hơn là hơn 70%.
Nhiều loại vaccine có hạn sử dụng chỉ vài tháng và thậm chí vài tuần. Một số quốc gia đã phải tiêu hủy các liều hết hạn sử dụng.
Theo dữ liệu của COVAX, vấn đề về thời hạn sử dụng ngắn phần lớn liên quan đến AstraZeneca.
Một tài liệu của WHO cho thấy chi tiết các kho dự trữ vaccine ở một số quốc gia Trung và Tây Phi trong ngày 6.2 đã nêu rõ vấn đề này. Hầu hết trong số 19 quốc gia Châu Phi được liệt kê đã sử dụng các liều AstraZeneca hết hạn, trong khi một số ít các quốc gia có liều hết hạn từ các nhà sản xuất khác. Trong tổng số liều vaccine hết hạn được các quốc gia đó công bố trong tuần, khoảng 1,3 triệu là của AstraZeneca, 280.000 là Johnson & Johnson, 15.000 Moderna và 13.000 Sputnik của Nga.
Nhiều loại vaccine khác dự kiến sẽ bị từ chối vì các quốc gia Châu Phi và COVAX cho biết, từ tháng 1, họ sẽ không nhận vaccine có hạn sử dụng dưới 2 tháng rưỡi. Thời hạn sử dụng 2 tháng rưỡi là thời hạn tối thiểu mà các nước Châu Phi cho rằng họ cần để kịp thời triển khai các mũi tiêm.
Thời hạn sử dụng ngắn thường không phải là vấn đề đối với một quốc gia giàu có về chuyên môn và cơ sở hạ tầng. Nhưng nếu không có các hệ thống, đất nước đó vẫn có thể gặp tình trạng vaccine bị hết hạn.