MỚI NHẤT
CƠ QUAN CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM
Tinh vân Con cua được phát hiện lần đầu tiên gần 1.000 năm trước. Ảnh: NASA

Khám phá loại siêu tân tinh mới làm sáng tỏ bí ẩn 1.000 năm

Nguyễn Hạnh LDO | 29/06/2021 16:12

Các nhà khoa học đã xác nhận một loại nổ sao mới - siêu tân tinh bắt điện tử - có khả năng liên quan đến một sự kiện siêu tân tinh được phát hiện cách đây 1.000 năm và dẫn đến hình thành Tinh vân Con cua tuyệt đẹp.

Siêu tân tinh bắt điện tử là một sự kiện hủy diệt đã được tiến sĩ Ken Nomoto từ Đại học Tokyo lý thuyết hóa vào năm 1980, nhưng bây giờ mới được xác nhận nhờ các phát hiện mới. Siêu tân tinh bắt điện tử được cho là phát sinh từ vụ nổ của các ngôi sao nhánh khổng lồ siêu tiệm cận (SAGB).

Hình ảnh siêu tân tinh bắt điện tử 2018zd (chấm trắng lớn ở bên phải). Ảnh: NASA

Trong lịch sử, có hai loại siêu tân tinh chính: Loại nhiệt hạch và loại sụp đổ lõi sắt. Siêu tân tinh nhiệt hạch là kết quả của vụ nổ sao lùn trắng sau khi nó thu được vật chất trong hệ sao đôi. Siêu tân tinh sụp đổ lõi sắt xảy ra khi một ngôi sao khổng lồ cạn kiệt nhiên liệu hạt nhân. Siêu tân tinh bắt điện tử nằm ở ranh giới giữa hai loại siêu tân tinh này.

Trong một siêu tân tinh bắt điện tử, một số điện tử trong lõi ôxy-neon-magiê bị phá hủy bên trong hạt nhân nguyên tử của chúng. Sự loại bỏ các điện tử này làm cho lõi của ngôi sao bị đè nén dưới trọng lượng của chính nó và sụp đổ, dẫn đến một siêu tân tinh bắt điện tử.

Một ngôi sao nhánh khổng lồ siêu tiệm cận là trạng thái cuối của các ngôi sao trong phạm vi khối lượng khoảng 8-10 lần khối lượng Mặt trời. Ảnh: Las Cumbres Observatory

Nhóm nghiên cứu nhận thấy siêu tân tinh SN 2018zd có nhiều đặc điểm khác thường, một số đặc điểm lần đầu tiên được nhìn thấy ở một siêu tân tinh. Ảnh: NASA

Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã đưa ra các dự đoán về những dấu hiệu của một siêu tân tinh bắt điện tử và các tiền thân sao SAGB của chúng.

Theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Astronomy, một nhóm nhà khoa học trên toàn thế giới đã sử dụng hàng chục kính thiên văn trên khắp địa cầu. Họ nhận thấy siêu tân tinh SN 2018zd có nhiều đặc điểm khác thường, một số đặc điểm lần đầu tiên được nhìn thấy ở một siêu tân tinh.

Nghiên cứu đã xem xét tất cả dữ liệu được công bố về siêu tân tinh và phát hiện ra rằng chỉ có SN 2018zd có đủ 6 dấu hiệu của một siêu tân tinh bắt điện tử. Những dấu hiệu đó bao gồm: Tiền thân SAGB rõ ràng, sự mất khối lượng mạnh trước khi phát nổ, có thành phần hóa học bất thường, một vụ nổ yếu, ít phóng xạ và lõi giàu neutron.

Những khám phá mới cũng làm sáng tỏ một số bí ẩn về SN 1054 - siêu tân tinh nổi tiếng nhất trong quá khứ có liên quan đến Tinh vân Con cua. Vụ nổ siêu tân tinh này đã được chứng kiến từ Trái đất vào năm 1054 sau Công nguyên. Theo ghi chép cổ, nó sáng đến mức có thể được nhìn thấy vào ban ngày trong 23 ngày và vào ban đêm trong gần 2 năm.

Trước đây nó là ứng cử viên sáng giá nhất cho siêu tân tinh bắt điện tử, nhưng điều này không thể chắc chắn vì vụ nổ đã xảy ra gần 1.000 năm trước. Nghiên cứu mới về SN 2018zd đã làm tăng niềm tin rằng SN 1054 là một siêu tân tinh bắt điện tử.

Tin mới nhất

Gợi ý dành cho bạn