Tờ ScienceMag cho hay, một số người hiện đại đầu tiên định cư ở Đông Á cách đây hơn 40.000 năm đã sống trên Cao nguyên Trung Quốc rộng lớn trong hàng nghìn năm, nơi họ săn hươu đỏ và có thể đã chạm trán với người Neanderthal và những người cổ xưa khác. Nhưng trước khi kết thúc kỷ băng hà cuối cùng, họ biến mất.
Theo một nghiên cứu mới về bộ gene cổ đại, vào khoảng 19.000 năm trước, khu vực này đã được một nhóm người hiện đại khác sinh sống - những người săn bắn hái lượm là tổ tiên của người Đông Á ngày nay. Các nhà nghiên cứu cho rằng nhóm này đã thay thế những người hiện đại đầu tiên ở phía bắc Đông Á.
Sự luân chuyển dân số ở Đông Á thời kỳ băng hà lặp lại một cách kỳ lạ những gì đã xảy ra cùng thời điểm ở Châu Âu. Ở đó, những người hiện đại đầu tiên đã đến cách đây 45.000 năm, và chỉ bị thay thế bởi các nhóm săn bắn hái lượm khác cách đây 19.000 đến 14.000 năm vào cuối thời kỳ cực đại băng hà cuối cùng (LGM).
Nhà di truyền học dân số David Reich của Trường Y Harvard, người không tham gia nghiên cứu mới, cho biết: “Thật thú vị khi thấy một số điểm tương đồng thực sự ở Châu Âu và Châu Á. Hiện đã có đủ bộ gene để cho thấy có sự thay thế dân số thực sự ở Đông Á, cũng như Châu Âu”.
Nghiên cứu mới bắt đầu với một bí ẩn cổ xưa. ADN từ xương hàm của nam giới trong hang Thiên Nguyên gần Bắc Kinh đã chứng minh rằng con người hiện đại đã đến Đông Á khoảng 40.000 năm trước. Họ vẫn ở đó cách đây 34.000 năm, theo ADN của một phụ nữ được tìm thấy ở Thung lũng Salkhit của Mông Cổ. Nhưng sau đó, dấu vết của họ trở nên nguội lạnh: Từ 34.000 đến 9.000 năm trước, mẫu hóa thạch bị gián đoạn lớn trên cao nguyên Trung Quốc, kéo dài từ Mông Cổ đến miền bắc Trung Quốc và miền đông nước Nga.
Vào khoảng 12.000 năm trước, các kiểu bộ công cụ bằng đá và đồ gốm mới hơn đã xuất hiện trong khu vực, nhưng các nhà khảo cổ vẫn tranh luận xem ai đã tạo ra chúng - những người di cư mới hay hậu duệ của nhóm trước đó. "Chắc chắn có người hiện đại sống ở Đông Á cách đây 40.000 năm, nhưng ai biết được điều gì đã xảy ra với họ?" - nhà cổ sinh vật học Qiaomei Fu thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc cho biết.
Vì vậy, cô và một nhóm các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã trích xuất ADN cổ đại từ các mảnh xương của 25 cá thể được phục hồi từ các công trường xây dựng ở vùng Amur của Nga, ở rìa phía đông của Cao nguyên Trung Quốc. Xác định niên đại bằng carbon phóng xạ trực tiếp của các mảnh xương cho thấy những cá thể này sống từ 34.000 đến 3.400 năm trước.
Người già nhất - một phụ nữ sống từ 34.000 đến 32.000 năm trước - có quan hệ mật thiết với hóa thạch người đàn ông Thiên Nguyên 40.000 năm tuổi, theo phân tích ADN. Và cả người phụ nữ Amur và người đàn ông Thiên Nguyên chia sẻ khoảng 75% ADN của họ với người phụ nữ đến từ Thung lũng Salkhit của Mông Cổ, cho thấy cả ba đều thuộc các nhóm người hiện đại có quan hệ với nhau đã di chuyển khắp Đông Á trong ít nhất 7.000 năm, Fu nói.
Nhưng vào cuối thời kỳ LGM, khoảng 19.000 năm trước, không có dấu vết di truyền hoặc hóa thạch của quần thể sớm hơn này.
Nhà khảo cổ học Nicolas Zwyns thuộc Đại học California (UC), cho biết, bằng chứng ADN vẽ nên một bức tranh phức tạp về sự lên xuống và dòng chảy của dân cư ở Đông Bắc Á. "Có nhiều sự thay thế dân số, cũng như thời gian dài liên tục".
Leslea Hlusko, một nhà nhân chủng học sinh học tại UC Berkeley và Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia Tây Ban Nha về sự tiến hóa của loài người nói: “Với bằng chứng ADN cổ đại trong một khoảng thời gian dài như vậy, các tác giả này thực sự có thể kiểm tra các giả thuyết hơn là chỉ mô tả các mẫu. Đó là một dấu hiệu tuyệt vời cho khoa học về ADN cổ đại".