Ngày 4.12, tại Watford, ngoại ô London, trong cuộc họp chính thức kéo dài 3 giờ, các nhà lãnh đạo NATO được cho là đã đề cập tới nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề tấn công mạng và các thách thức chiến lược do Trung Quốc đặt ra…
Tuy nhiên, theo BBC, hội nghị thượng đỉnh kéo dài 2 ngày bị phủ bóng bởi căng thẳng giữa các nước đồng minh với 2 vấn đề chính là chi tiêu quốc phòng và quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với các thành viên khác.
Lễ kỷ niệm được chuẩn bị kỹ lượng nhằm thể hiện sự đoàn kết trong liên minh đã không thể khỏa lấp được sự khác biệt giữa các thành viên của NATO, phóng viên quốc phòng của BBC Jonathan Beale nhận định.
Dù không có lo ngại gì về tương lai của khối 29 thành viên nhưng có những bất đồng về hành động quân sự gần đây của Thổ Nhĩ Kỳ ở phía bắc Syria, về mức chi ngân sách cho quốc phòng của các nước thành viên và bình luận gây tranh cãi gần đây của ông Emmanuel Macron rằng liên minh “chết não”.
Trước đó, ngày 3.12 chứng kiến cuộc đấu khẩu giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron tại cuộc họp báo chung sau hội đàm. Trên thực tế, mối quan hệ giữa ông Donald Trump và ông Emmanuel Macron vốn đã căng thẳng bởi tranh chấp về thuế quan, thương mại cũng như những bình luận của tổng thống Pháp hồi tháng trước rằng cam kết của Mỹ với liên minh đang phai nhạt dần. Ông Donald Trump đáp trả rằng nhà lãnh đạo Pháp là “rất thiếu tôn trọng” khi gọi tổ chức 29 thành viên thành lập năm 1949 là “chết não”.
Trước khi đến London, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan khẳng định sẽ phản đối kế hoạch phòng thủ của NATO với khu vực Baltic nếu khối này không ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống lại các nhóm người Kurd ở Syria mà Ankara coi là khủng bố. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo khác trong liên minh, trong đó có ông Emmanuel Macron làm rõ sẽ phản đối động thái này bởi các lực lượng do người Kurd đã góp phần đẩy IS khỏi 1/4 lãnh thổ Syria với sự giúp đỡ của liên minh đa quốc gia do Mỹ lãnh đạo.
Quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với các thành viên NATO khác đã căng thẳng kể từ cuộc tấn công của nước này hồi tháng 10 vào các khu vực do người Kurd kiểm soát ở bắc Syria. Việc ông Tayyip Erdogan quyết định mua hệ thống phòng thủ tên lửa của Nga đã làm căng thẳng gia tăng thêm. Hôm 3.12, ông Donald Trump cho biết đang xem xét các biện pháp trừng phạt có thể với Thổ Nhĩ Kỳ về việc mua hệ thống S-400. Ông Emmanuel Macron cũng bày tỏ sự không đồng tình khi thành viên của liên minh mua vũ khí từ Nga.
Kể từ khi lên làm tổng thống Mỹ năm 2016, ông Donald Trump đã liên tục chỉ trích về ngân sách chi cho quốc phòng của các đồng minh NATO. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tuyên bố tăng các cam kết chi tiêu trước lễ kỷ niệm ở Anh và thảo luận vấn đề này với Tổng thống Doald Trump hôm 3.12.
Tổng thư ký NATO cho hay, Canada và các đồng minh Châu Âu đã thêm 130 tỉ USD vào ngân sách quốc phòng kể từ năm 2016 và con số này sẽ tăng lên 400 tỉ USD vào năm 2024.
Ba ngày trước đó, ông Jens Stoltenberg xác nhận một bước ngoặt mới trong việc chia sẻ gánh nặng chi phí của tổ chức. “Đúng là chúng tôi đã đồng ý một công thức mới để chia sẻ các chi phí đó. Mỹ sẽ trả ít hơn. Đức sẽ chi nhiều hơn. Và bây giờ Mỹ, và Đức sẽ chi tương đương nhau, khoảng 16% ngân sách của NATO” - ông nói.