Reuters dẫn lời Tổng chưởng lý Merrick Garland cho biết Robert Hur - người từng là công tố viên liên bang hàng đầu ở Maryland dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump - sẽ đóng vai trò là công tố viên gần như độc lập để xác định xem liệu các tài liệu mật từ thời ông Biden làm phó tổng thống có được lưu trữ không đúng cách tại nơi cư trú của ông ở Delaware và một viện nghiên cứu nơi ông làm việc ở Washington hay không.
Cố vấn đặc biệt Hur cũng sẽ điều tra "liệu có cá nhân hoặc tổ chức nào vi phạm luật hay không."
Nhà Trắng cam kết hợp tác
"Chúng tôi tin tưởng rằng việc xem xét kỹ lưỡng sẽ cho thấy những tài liệu này đã vô tình bị thất lạc" - luật sư Nhà Trắng Richard Sauber cho biết trong một tuyên bố.
Mặc dù cả ông Biden và ông Trump hiện phải đối mặt với các câu hỏi từ các công tố viên đặc biệt, nhưng điều đó không có nghĩa là hai vụ việc này giống nhau.
Các luật sư của ông Biden cho biết đã tìm thấy khoảng một chục tài liệu mật và đã giao nộp cho cơ quan chức năng. Trong khi đó, ông Trump không làm như vậy cho đến khi một cuộc lục soát của FBI vào tháng 8 đã phát hiện khoảng 100 tài liệu mật - đặt ra câu hỏi liệu ông Trump hoặc nhân viên của ông có cản trở cuộc điều tra hay không.
"Sự thật không thể khác hơn. Điểm giống nhau duy nhất là có những tài liệu mật đã được đưa ra khỏi Nhà Trắng đến một nơi khác" - Kel McClanahan, người đứng đầu Công ty luật Cố vấn An ninh Quốc gia, cho hay.
Cố vấn đặc biệt điều tra việc xử lý tài liệu của ông Trump cũng đang dẫn đầu các cuộc điều tra về nỗ lực của Đảng Cộng hòa nhằm lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11.2020.
Là tổng thống đương nhiệm, ông Biden đối mặt với ít rủi ro pháp lý hơn ông Trump. Ông Biden có khả năng không bị truy tố, vì Bộ Tư pháp có chính sách lâu đời là không đưa ra các cáo buộc hình sự đối với tổng thống đương nhiệm. Ngược lại, ông Trump đã mất những sự bảo vệ đó khi rời nhiệm sở.
Tổng chưởng lý Garland cho biết ông quyết định cần có một công tố viên đặc biệt trong vụ việc của Tổng thống Biden sau cuộc điều tra ban đầu do John Lausch - người được ông Trump bổ nhiệm, hiện là công tố viên liên bang hàng đầu ở khu vực Chicago - tiến hành.
“Việc bổ nhiệm này nhấn mạnh cho công chúng cam kết của Bộ Tư pháp về tính độc lập và trách nhiệm giải trình trong các vấn đề đặc biệt nhạy cảm, cũng như đưa ra các quyết định chỉ dựa trên sự thật và luật pháp” - ông Garland nói trong cuộc họp báo.
Công tố viên đặc biệt Hur cam kết sẽ tiến hành cuộc điều tra một cách vô tư.
Lập luận của Đảng Cộng hòa
Trong khi đó, Đảng Cộng hòa tuyên bố để họ xử lý cuộc điều tra sẽ tốt hơn Bộ Tư pháp. Hạ nghị sĩ James Comer, người sẽ đứng đầu Ủy ban Giám sát Hạ viện, cho biết: “Khi các cố vấn đặc biệt được bổ nhiệm, điều đó sẽ hạn chế khả năng của chúng tôi trong việc thực hiện một số cuộc điều tra giám sát mà chúng tôi muốn thực hiện”.
Ông Garland đã chỉ định cố vấn đặc biệt Jack Smith vào tháng 11 để giám sát các cuộc điều tra về ông Trump, ngay sau khi ông Trump nói sẽ tìm kiếm sự đề cử của Đảng Cộng hòa để tái tranh cử tổng thống vào năm 2024.
Khoảng 100 tài liệu được đánh dấu là mật nằm trong số hàng nghìn hồ sơ bị thu giữ trong cuộc lục soát hồi tháng 8 tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump ở Florida. Ông Biden đã gọi hành vi của ông Trump là "vô trách nhiệm" vào tháng 9.
Ông Biden, 80 tuổi, dự kiến sẽ chính thức bắt đầu chiến dịch tái tranh cử trong vài tuần tới.
“Mọi người biết tôi coi trọng tài liệu mật” - ông Biden nói với các phóng viên hôm 12.1.
Nhà Trắng nói ông Biden không biết nội dung của các tài liệu mật. Các luật sư riêng của ông đã tìm thấy ít hơn một chục hồ sơ mật trong một tủ khóa vào tháng 11 khi đang đóng gói hồ sơ tại văn phòng mà ông Biden từng sử dụng tại Trung tâm Ngoại giao và Tham gia Toàn cầu Penn Biden, thuộc Đại học Pennsylvania.
Theo Nhà Trắng, những luật sư đó đã đưa tài liệu cho Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ - cơ quan chịu trách nhiệm bảo quản các hồ sơ của chính phủ.
Nhà Trắng thông báo cho công chúng về việc này hôm 9.1. Vài giờ trước thông báo của ông Garland, một luật sư của Nhà Trắng cho biết một bộ tài liệu mật thứ hai ở thời điểm đó cũng đã được tìm thấy trong kho tại nhà của ông Biden ở Delaware.
Theo tiết lộ của ông Garland hôm 12.1, các tài liệu ở Delaware được tìm thấy vào ngày 20.12, có nghĩa là Nhà Trắng đã biết về chúng và không đề cập đến chúng khi tiết lộ lần đầu vào ngày 9.1.
Người phát ngôn Nhà Trắng Karine Jean Pierre cho hay, việc xem xét của Bộ Tư pháp đã ngăn cản việc tiết lộ với công chúng.
Ông Trump trong nhiệm kỳ tổng thống của mình đã phải đối mặt với một cố vấn đặc biệt, Robert Mueller. Ông Mueller không tìm đủ bằng chứng để kết luận rằng các liên hệ giữa chiến dịch tranh cử của ông Trump và Nga trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 là hành vi phạm tội. Mueller đã không minh oan cho ông Trump về việc cản trở công lý nhưng Bộ trưởng Tư pháp khi đó là William Barr - một người được ông Trump bổ nhiệm, sau đó đã minh oan cho cựu tổng thống.
Tương tự như vậy, Tổng thống Đảng Dân chủ Bill Clinton cũng bị theo dõi bởi một công tố viên độc lập, Ken Starr, người đã phát hiện ra bằng chứng về mối quan hệ ngoài hôn nhân của ông Clinton với một thực tập sinh Nhà Trắng, dẫn đến việc ông bị luận tội.