Dấy lên những nghi ngại

Trong một loạt các dòng đăng tải trên Twitter hôm 6.6, Tổng thống Donald Trump khiến mối quan hệ của Mỹ với Qatar lún sâu hơn vào khủng hoảng và làm dấy lên những nghi ngại về tương lai của căn cứ không quân Mỹ lớn nhất ở Trung Đông. “Thật tốt khi nhìn thấy chuyến thăm Saudi Arabia và cuộc gặp với lãnh đạo 50 quốc gia Hồi giáo đã có kết quả. Họ nói rằng sẽ có đường lối cứng rắn đối với việc tài trợ khủng bố, và tất cả mọi tuyên bố đều tham chiếu đến Qatar” - AFP dẫn lời Tổng thống Mỹ viết trên Twitter.

Ông Donald Trump công khai cáo buộc đồng minh Qatar tài trợ chủ nghĩa cực đoan, đồng thời ngầm ủng hộ cô lập nước này. Mỹ hiện có khoảng 10.000 binh sĩ đóng quân tại căn cứ Al-Udeid, gần thủ đô Doha. Đây cũng là trụ sở đầu não của các lực lượng đặc nhiệm và chỉ huy không quân Mỹ trong khu vực - hai thành phần quan trọng trong các hoạt động quân sự của Mỹ ở Afghanistan, Syria, Iraq và các nước khác.

Những tuyên bố của ông Donald Trump dường như đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ, có thể làm đảo lộn sự cân bằng quyền lực ở Trung Đông. Chỉ mới vài tuần trước, ông Donald Trump còn cười tươi và bắt tay với Quốc trưởng Qatar, Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani, nói rằng “chúng ta là bạn bè, là bạn từ rất lâu rồi”. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Jeff Davis cố gắng giảm nhẹ mối quan ngại về tương lai căn cứ không quân Al-Udeid, nhấn mạnh rằng cuộc khủng hoảng ngoại giao Qatar “không ảnh hưởng gì” tới các hoạt động quân sự của Mỹ ở nước này.

Trong khi đó, trong một phát biểu tương phản, Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer cho biết, Nhà Trắng “muốn vấn đề này phải tiết giảm và phải được giải quyết ngay lập tức”. “Tổng thống đã có một cuộc đối thoại vô cùng xây dựng với Quốc trưởng Qatar trong chuyến thăm Saudi Arabia. Vào thời điểm đó, Tổng thống rất cảm kích vì cam kết của Quốc trưởng chính thức gia nhập nỗ lực chống khủng bố” - Phát ngôn viên Spicer nói.

Có thể sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng?

Nhiều người trong giới ngoại giao và các cựu quan chức Mỹ tỏ ra khá bất ngờ khi ông Donald Trump công khai chọn đứng về một bên trong cuộc chiến giữa các đồng minh. Các chính quyền trước đây của Mỹ từng bày tỏ quan ngại sâu sắc về hàng triệu đô la chảy từ Qatar, Saudi Arabia và Kuwait đến tay IS, Al-Qaeda, Hamas và Anh em Hồi giáo. Nhưng Nhà Trắng lặng lẽ áp đặt các quy định chặt chẽ hơn về tài chính và mạnh tay với những khoản quyên góp cá nhân, trong khi vẫn xây dựng được mối quan hệ hợp tác quân sự và tình báo vô giá.

Cách tiếp cận này được cựu Tổng thống George W.Bush thể hiện rõ với Saudi Arabia sau vụ tấn công 11.9, mà trong đó 19 kẻ không tặc là công dân Saudi. Lần này, chỉ vài giờ sau khi ông Donald Trump viết Tweet, Đại sứ Mỹ tại Qatar, Dana Shell Smith, cũng lên Twitter nhấn mạnh “mối quan hệ hợp tác tuyệt vời” với Qatar và “tiến bộ thực sự đối phó với việc tài trợ khủng bố”.

Tuy nhiên, những lời Tweet của ông Donald Trump có thể không gây sốc trong Nhà Trắng. Các quan chức nói rằng, Tổng thống và cố vấn đặc biệt là con rể Jared Kushner đã bị ấn tượng bởi Phó Thái tử năng động trẻ tuổi Saudi Arabia, Mohammad bin Salman, người đang cố gắng trở thành vị vua kế tiếp của nước này. Ở Washington, ngày càng có những lo ngại rằng, sự ủng hộ của Mỹ với Saudi Arabia và UAE nhằm theo đuổi một con đường thay đổi chế độ ở Qatar hoặc đưa ra những yêu cầu trừng phạt khác có thể sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng.

Giữa “tâm bão” những phát biểu của ông Donald Trump, Qatar tuyên bố vẫn trước sau như một với đồng minh Mỹ. Đại sứ Qatar tại Mỹ Sheikh Meshal Bin Hamad Al-Than hôm 7.6 lập tức viết trên Twitter tái khẳng định mối quan hệ giữa hai nước và nỗ lực chung trong cuộc chiến chống khủng bố, sau khi ông Donald Trump ca ngợi Saudi Arabia và các nước Arab khác cáo buộc Qatar tài trợ khủng bố và cắt đứt bang giao với nước này.