Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo viết trên Twitter ngày 27.6: “Mỹ hoan nghênh sự kiên định của các nhà lãnh đạo ASEAN về việc giải quyết tranh chấp trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982. Trung Quốc không được phép coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình. Chúng tôi sẽ sớm thảo luận thêm về chủ đề này”.
Đi kèm đoạn chia sẻ trên Twitter, Ngoại trưởng Pompeo dẫn lại Tuyên bố "Tầm nhìn về ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng" được các lãnh đạo ASEAN thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 36 ngày 26.6.
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 do Việt Nam chủ trì hôm 26.6 đã ra Tuyên bố Chủ tịch, nhấn mạnh đến việc các tranh chấp, bất đồng phải được giải quyết trên cơ sở UNCLOS 1982. Nhiều nhà quan sát cho rằng đây là một bước tiến cho thấy ASEAN đã bước đầu thống nhất được lập trường về Biển Đông.
Cụ thể, trong Tuyên bố, các nhà lãnh đạo khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông; đảm bảo Biển Đông là một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng.
“Lo ngại về việc cải tạo, những diễn biến gần đây và những sự cố nghiêm trọng xảy ra gần đây tại Biển Đông, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực, các lãnh đạo khẳng định sự cần thiết phải tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau, tự kiềm chế trong các hoạt động và tránh các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình và giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982" - Tuyên bố có đoạn.
"Các lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa và tự kiềm chế trong việc thực hiện mọi hoạt động của các bên yêu sách và tất cả các quốc gia khác có thể làm phức tạp thêm tình hình và leo thang căng thẳng ở đây” - Tuyên bố viết.
Hãng tin AP dẫn lời 3 nhà ngoại giao ASEAN mà hãng tiếp xúc nhận định, bản Tuyên bố nói trên đánh dấu một bước tiến quan trọng trên con đường khẳng định giá trị nền tảng của luật pháp quốc tế tại khu vực Biển Đông.