Sáng 9.6, tại Hội thảo Quốc tế “Chuyển dịch Địa chính trị ở Châu Á – Thái Bình Dương và chặng đường nửa thế kỷ của ASEAN”, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đề cập tới những vấn đề của ASEAN trong 50 năm hoạt động và những thách thức tổ chức này phải đối mặt trong tương lai.

4 thay đổi, 4 bài học trong 50 năm

Nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam nhận định, ASEAN đã có 4 thay đổi cơ bản từ khi ra đời năm 1967. Chiến tranh nóng trong khu vực Đông Nam Á cơ bản đã kết thúc sau Hiệp định Paris về vấn đề Campuchia (năm 1991) được ký kết. Từ những nước nghèo, chậm phát triển, 10 thành viên ASEAN đều phát triển tương đối và có vai trò trong kinh tế thế giới. Từ chia rẽ, xung đột, 10 nước Đông Nam Á đã nắm tay nhau trong ASEAN. Thay đổi khác mà ông đề cập là từ những nước Đông Nam Á có vai trò không đáng kể, hiện tổ chức ASEAN chứng tỏ vị thế độc lập, vai trò dẫn dắt ở khu vực.

Theo ông Vũ Khoan, 4 thay đổi trên mang tới 4 bài học là ASEAN không thể phát triển khi có chiến tranh, xung đột; vấn đề liên kết trong khu vực và hội nhập thế giới; sự liên kết trong ASEAN và sự tự lực, tự cường, độc lập, chủ động của các nước.

“50 năm qua có thể rút ra bài học rằng, chúng ta chỉ có thể mạnh nếu liên kết với nhau. ASEAN phải chủ động dẫn dắt thế giới chứ không phải thế giới dẫn dắt mình”, ông Vũ Khoan nói.

ASEAN không nên xem thường xu hướng li tâm

Nói về những thách thức mà ASEAN phải đối mặt, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho biết, về kinh tế, khả năng nắm bắt cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của ASEAN là thách thức lớn bởi “Nếu không nắm bắt được điều này, sự lạc hậu của ASEAN sẽ là lạc hậu về chất, chứ không phải về lượng”.

Ngoài ra, xu hướng bảo hộ là điều cần quan tâm do kinh tế ASEAN vốn hướng ngoại, tính bổ sung không nhiều, buôn bán nội khối thấp.

Về vấn đề an ninh, ông cho rằng, 3 hiện tượng có thể đe dọa sự ổn định khu vực là Biển Đông (Đông Nam Á), bán đảo Triều Tiên và biển Hoa Đông (Đông Bắc Á). “Đây là một thực tế chúng ta không thể trốn tránh, là điều ASEAN rất không mong muốn nhưng đang và sẽ xảy ra. Bây giờ ứng phó với nó như thế nào là một thách thức”, ông nói đồng thời bày tỏ sự lo ngại khi một số nước ASEAN đã trở thành đối tượng hoạt động của chủ nghĩa khủng bố.

Theo ông Vũ Khoan, thế giới đang có sự giằng co giữa xu hướng hướng tâm và li tâm. Ông bày tỏ: “Tôi không nghĩ ASEAN đứng trước thách thức như Brexit, nhưng cũng không nên xem thường xu hướng này”.

Đề cập tới quan hệ ASEAN với các nước lớn và vấn đề Biển Đông, nguyên Phó Thủ tướng khẳng định: "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.