Lò phản ứng nhiệt hạch JT-60SA là dự án chung giữa Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản, đồng thời là tiền thân của Lò phản ứng Thí nghiệm Nhiệt hạch Quốc tế (ITER) đang được xây dựng ở Pháp. JT-60SA là lò phản ứng nhiệt hạch lớn nhất thế giới trước khi ITER đi vào hoạt động.
Phản ứng nhiệt hạch hay còn gọi là phản ứng tổng hợp hạt nhân là công nghệ còn sơ khai nhưng được một số người coi là câu trả lời cho nhu cầu năng lượng trong tương lai của nhân loại, theo AFP.
Khác với phản ứng phân hạch - kỹ thuật đang được sử dụng trong các nhà máy điện hạt nhân, phản ứng nhiệt hạch là quá trình kết hợp giữa hai hạt nhân nguyên tử trở lên với nhau thay vì tách một hạt nhân ra.
Mục tiêu của lò phản ứng JT-60SA là nghiên cứu tính khả thi của phản ứng nhiệt hạch như một nguồn năng lượng thực thu (net energy) an toàn, quy mô lớn và không có carbon. Năng lượng thực thu là năng lượng được giải phóng lớn hơn năng lượng được bơm vào.
Cỗ máy cao 6 tầng, đặt trong một nhà chứa máy bay ở Naka, phía bắc Tokyo, bao gồm một lò "tokamak" hình xuyến được thiết kế để giữ dòng plasma xoáy với nhiệt độ lên tới 200 triệu độ C.
Mục đích cuối cùng của cả JT-60SA và ITER là kích thích các hạt nhân hydro bên trong hợp nhất thành một nguyên tố nặng hơn, giải phóng năng lượng dưới dạng ánh sáng và nhiệt, đồng thời mô phỏng quá trình diễn ra bên trong mặt trời.
Các nhà nghiên cứu tại ITER - vốn đã bị đội ngân sách, chậm tiến độ và đối mặt với các vấn đề kỹ thuật lớn - vẫn đang hy vọng đạt được công nghệ nhiệt hạch hạt nhân, năng lượng thực thu.
Sam Davis - Phó Trưởng Dự án JT-60SA - cho biết, thiết bị này sẽ "đưa chúng ta đến gần hơn với năng lượng nhiệt hạch". Ông nói, đây là kết quả của sự hợp tác giữa hơn 500 nhà khoa học và kỹ sư cùng hơn 70 công ty trên khắp châu Âu và Nhật Bản.
Cao ủy EU về năng lượng - bà Kadri Simson - nhấn mạnh, JT-60SA là "tokamak tiên tiến nhất trên thế giới", gọi việc bắt đầu hoạt động là "một cột mốc quan trọng cho lịch sử nhiệt hạch".
Không giống như phản ứng phân hạch, phản ứng nhiệt hạch không có nguy cơ xảy ra tai nạn hạt nhân thảm khốc - như đã thấy ở Fukushima ở Nhật Bản năm 2011 - và tạo ra ít chất thải phóng xạ hơn nhiều so với các nhà máy điện hiện tại, theo các chuyên gia.