Tổng số lao động nước ngoài tại Nhật Bản tăng 40,3% trong 5 năm lên 2,05 triệu người tính đến tháng 10.2023 - Nikkei ngày 15.3 dẫn dữ liệu từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản. Lượng lao động nước ngoài ở Nhật Bản tăng chậm lại sau khi COVID-19 lan rộng trên toàn thế giới vào năm 2020. Tuy nhiên, số lượng lao động nước ngoài ở nước này đã tăng 12,4% trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2023.
Lao động Việt Nam chiếm tỉ trọng lớn nhất trong tổng số lao động nước ngoài ở Nhật Bản, tăng 63,6% trong vòng 5 năm lên 518.364, trong đó nhiều lao động người Việt Nam tham gia chương trình đào tạo thực tập sinh kỹ thuật.
Trong cùng kỳ, số lượng lao động người Trung Quốc tại Nhật Bản chỉ tăng 2,3% do tiền lương ở Trung Quốc tăng và đồng yên yếu làm giảm sức hấp dẫn của việc làm việc tại Nhật Bản.
Nhật Bản hiện đưa ra mức lương cao hơn để thu hút người lao động. Lương cơ bản hằng tháng cho thực tập sinh kỹ thuật nước ngoài - khoảng một nửa trong số đó đến từ Việt Nam - đã tăng 8% trong năm 2022 lên 177.800 yen (1.200USD theo tỉ giá hiện tại).
Trong khi đó, số lượng lao động Indonesia tăng 192,2% trong vòng 5 năm lên 121.507 người và tăng 56% trong khoảng thời gian từ 2022 đến 2023. Mức lương thấp ở Indonesia khiến nhiều lao động nước này vẫn coi Nhật Bản là điểm đến hấp dẫn. Công dân Indonesia chiếm 56% lực lượng lao động kỹ năng đặc định của Nhật Bản - chương trình bắt đầu từ năm 2019 nhằm giảm bớt tình trạng thiếu lao động trong một số ngành công nghiệp.
Japan Times thông tin ngày 3.3, Chính phủ Nhật Bản thông qua kế hoạch tạo ra hệ thống mới được thiết kế để đào tạo lao động nước ngoài không có kỹ năng và tạo điều kiện cho họ có cơ hội việc làm trung hạn và dài hạn tại Nhật Bản.
Sáng kiến này nằm trong chiến lược rộng hơn nhằm giải quyết tình trạng thiếu lao động cấp bách ở nước này. Tại cuộc họp cấp bộ trưởng vào ngày 9.2, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida bày tỏ cam kết thúc đẩy cải cách hệ thống liên quan “từ góc độ định vị Nhật Bản là điểm đến hấp dẫn với nguồn nhân lực nước ngoài”.
Hệ thống mới ưu tiên phát triển nguồn nhân lực nhằm cho phép các cá nhân nước ngoài có được những kỹ năng cần thiết trong khung thời gian 3 năm, để đủ điều kiện xin thị thực Loại 1 hoặc Loại 2 theo hệ thống cư trú dành cho người nước ngoài.
Sau khi được phê duyệt, hệ thống đào tạo này sẽ thay thế hệ thống thực tập sinh kỹ thuật nước ngoài hiện hành được áp dụng ở Nhật Bản từ năm 1993. Japan Times cho hay, một nhóm chuyên gia do chính phủ chỉ định đã thảo luận về việc sửa đổi hệ thống từ tháng 12.2022.
Trong báo cáo trình lên Bộ trưởng Tư pháp Ryuji Koizumi vào tháng 11 năm ngoái, chính sách của chính phủ kêu gọi người sử dụng lao động phác thảo những kỹ năng chính mà người lao động nước ngoài cần có và sau đó thực hiện quy trình đánh giá và đào tạo có hệ thống.
Vượt qua bài kiểm tra trình độ tiếng Nhật và kỹ năng đặc định của ngành giúp người lao động nước ngoài được chuyển trạng thái thị thực sang Loại 1 - được phép làm việc tại Nhật Bản trong tối đa 5 năm. Nếu người lao động nước ngoài vượt qua bài kiểm tra để xin thị thực Loại 2, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao hơn, họ sẽ có cơ hội ở lại Nhật Bản gần như vô thời hạn. Khác với thị thực Loại 1, những cá nhân có thị thực Loại 2 có thể mang theo gia đình đến cư trú tại Nhật Bản.
Theo chính sách mới, người lao động cũng được chuyển đổi công việc trong cùng ngành miễn là đáp ứng các tiêu chí nhất định, trong đó có hơn 1 năm làm việc liên tục tại cùng một nơi làm việc cũng như vượt qua các bài kiểm tra trình độ tiếng Nhật và kỹ năng làm việc.