Cuộc đua sẽ quyết định người thay thế Tổng thống đương nhiệm Rodrigo Duterte. Theo hiến pháp, Tổng thống Philippines có giới hạn nhiệm kỳ duy nhất là 6 năm. Ông Rodrigo Duterte lên nắm quyền từ ngày 30.6.2016 và sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 6.2022. Ngày 2.10 vừa qua, ông Duterte tuyên bố sẽ rút lui khỏi chính trường và sẽ không tranh cử chức Phó Tổng thống Philippines vào năm 2022.
Ai đang chạy đua?
Ít nhất 50 ứng cử viên đã nộp hồ sơ đăng ký tranh cử Tổng thống Philippines, nhưng một số có khả năng bị Uỷ ban bầu cử loại bỏ. Uỷ ban bầu cử sẽ chốt danh sách vào ngày 15.11.
Hiện tại, có thể kể đến một số ứng viên nổi bật trong cuộc đua. Thượng nghị sĩ và cựu cảnh sát trưởng Panfilo Lacson, 73 tuổi, từng tranh cử tổng thống năm 2004. Ông Lacson nói với tờ Rappler rằng, ông tranh cử với mục tiêu chống ma túy, tội phạm và tham nhũng, tương tự như chiến dịch của Tổng thống Duterte vào năm 2016, nhưng sẽ có những điều khác biệt.
Ứng viên thứ hai là Ferdinand Marcos Jr, cựu thượng nghị sĩ được biết đến với biệt danh “Bongbong” - là con trai cố Tổng thống Ferdinand Marcos - người lãnh đạo Philippines từ năm 1965 đến 1986. "Tôi biết rằng một sự lãnh đạo thống nhất có thể dẫn dắt chúng ta đi qua cơn khủng hoảng, đưa người dân quay lại làm việc an toàn và để tất cả chúng ta bắt đầu lại cuộc sống. Đó là lý do vì sao hôm nay tôi thông báo ý định tranh cử Tổng thống Philippines" - ông Marcos Jr, 64 tuổi, cho biết khi thông báo quyết định tranh cử.
Trong khi đó, ứng viên Francisco “Isko Moreno” Domagaso - Thị trưởng Manila, 46 tuổi, nói rằng ông muốn trở thành một “Tổng thống hàn gắn”. Ông cho biết sẽ thành lập "một chính phủ đa dạng nhất với những người tốt nhất và sáng suốt nhất", sẽ tiếp tục chương trình cơ sở hạ tầng của Tổng thống Duterte và cuộc chiến chống ma túy mà không có các vụ giết người.
Một ứng viên khác là Manny Pacquiao - võ sĩ quyền anh chuyển giới, 42 tuổi, người đã từ bỏ sự nghiệp trong năm nay để tập trung vào chính trị. Ông cam kết sẽ diệt trừ tận gốc nạn tham nhũng, giải quyết tình trạng nghèo đói và hy vọng sẽ thu phục được cử tri nhờ sự nổi tiếng của mình với tư cách là một nhà vô địch quyền anh.
Đương kim Phó Tổng thống Leni Robredo, 56 tuổi, đã tự định vị mình là ứng viên đối lập, cam kết khôi phục nền quản trị tốt mà những người ủng hộ bà cho rằng ông Duterte đã phá hủy. Bà Robredo cũng được nhiều người coi là ứng cử viên chống lại gia tộc nhà Marcos. Bà Leni Robredo đã nộp hồ sơ với tư cách là ứng viên độc lập mặc dù là lãnh đạo của Đảng Tự do.
Một nhân vật nổi bật khác là bà Sara Duterte-Carpio, Thị trưởng Davao, 43 tuổi, con gái Tổng thống Duterte. Về mặt kỹ thuật, bà không phải là ứng cử viên vì chưa nộp đơn, nhưng dư luận Philippines cho rằng bà vẫn còn thời gian đến ngày 15.11 để nộp hồ sơ tranh cử - giống như chiến thuật mà cha bà đã sử dụng trong năm 2015. Nếu bà Duterte-Carpio tranh cử, các nhà phân tích cho rằng mục đích chính của bà sẽ là duy trì quyền lực cho gia tộc và bảo vệ cha mình.
Cơ hội của các ứng viên
Một cuộc thăm dò của Pulse Asia vào tháng 9 cho thấy các ứng viên có triển vọng nhất lần lượt là bà Duterte-Carpio, ông Ferdinand Marcos Jr; Thị trưởng Manila Francisco Moreno và võ sĩ quyền anh Manny Pacquiao.
Nhưng để đảm bảo chiến thắng trong một cuộc bầu cử ở Philippines thường đòi hỏi nguồn tài trợ lớn và một tổ chức quốc gia có thể tiếp cận các cử tri ở cấp cơ sở, giúp ứng cử viên thu hút phiếu bầu. Thượng nghị sĩ Lacson, Thị trưởng Moreno và Phó Tổng thống Robredo không có bất kỳ yếu tố nào trong số này. Võ sĩ Pacquiao có quỹ và sự nổi tiếng nhưng không có tổ chức nào đứng sau. Ông Marcos, dù gia tộc vẫn giàu có, nhưng cũng không có tổ chức quốc gia nào đứng sau.
Bà Duterte-Carpio có nguồn lực và có thể dựa vào các liên minh chính trị của cha bà. Ngoài ra, một chiến dịch tranh cử của ông Duterte có thể được hưởng lợi từ các nguồn lực của chính phủ.
Bà Robredo đã dành 5 năm qua với tư cách là phó tổng thống làm việc tại các tỉnh để cứu trợ các khu vực thiên tai mặc dù không nhận được sự hỗ trợ từ ông Duterte. Những sáng kiến của riêng bà trong việc ứng phó đại dịch đã mang lại cho bà danh tiếng về hiệu quả và năng lực. Những người ủng hộ nói rằng bà đã truyền cảm hứng cho công chúng, điều này có thể giúp thu hút sự hỗ trợ cần thiết về tài chính và tổ chức.
Giới chức Philippines sẽ công bố danh sách ứng viên dự kiến vào ngày 29.10 và danh sách cuối cùng được công bố vào ngày 30.11.
Thời gian tranh cử sẽ bắt đầu vào ngày 8.2.2022 và kết thúc vào ngày 7.5.2022. Nhưng kinh nghiệm cho thấy các ứng cử viên sẽ bắt đầu vận động tranh cử từ rất lâu trước đó. Ngày bầu cử tổng thống dự kiến vào ngày 9.5.2022.