Phát hiện mới đây khiến các nhà nghiên cứu choáng váng, không thể giải thích được sự mất mát to lớn hay lý do đằng sau cái chết của một trong những kẻ săn mồi mạnh nhất đại dương.

Phát hiện bắt đầu khi nhà khoa học Elizabeth Sibert và nhóm của cô tìm hiểu thêm về sự phong phú của cá và cá mập trong 80 triệu năm qua, theo một nghiên cứu được công bố hồi đầu tháng 6.

Sibert, một nhà hải dương học và cổ sinh vật học tại Đại học Yale, nói với CNN: “Chúng tôi hoàn toàn tình cờ gặp điều này vì những gì chúng tôi thấy là mọi thứ khá ổn định cho đến khoảng 20 triệu năm trước, khi cá mập giảm tới 90%. Chúng tôi nhận thấy rằng những con cá mập đang sống cực kỳ tốt trong đại dương rộng lớn đến thời điểm đó bỗng nhiên gần như biến mất. Chúng tôi không biết nguyên nhân vì sao".

Vào thời điểm đó, số lượng cá mập trên khắp các đại dương trên thế giới nhiều gấp 10 lần so với những gì chúng ta thấy ngày nay. Con số thiệt hại cũng gấp đôi số lượng cá mập bị tuyệt chủng trong cuộc đại tuyệt chủng kỷ Phấn trắng-Cổ sinh cách đây 66 triệu năm "xóa sổ 3/4 số loài động thực vật trên Trái đất" - theo bản tin của nghiên cứu.

“Chúng tôi thực sự không biết gì cả. Khoảng thời gian đặc biệt này trong lịch sử Trái đất không phải là tất cả những gì được bảo tồn tốt trong trầm tích biển sâu mà chúng ta đang xem xét. Thật khó để tìm được địa điểm thích hợp để thực hiện các nghiên cứu bổ sung" - Sibert nói.

Sibert và nhóm của cô có rất ít giả thuyết.

Vì cá mập gắn bó mật thiết với môi trường chúng sống, nên rất có thể đã có một sự thay đổi môi trường dữ dội đã xóa sổ hàng triệu loài. Không có khả năng tổn thất do một động vật ăn thịt khác trừ khi đó là loài không có hồ sơ hóa thạch hiện có.

“Có thể một điều gì đó lớn đã xảy ra, nhưng dù nó là gì thì nó cũng rất nhanh chóng. Những kẻ săn mồi lớn này, những con cá mập đang sống trong đại dương, hẳn rất dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi môi trường nhanh chóng này. Nhưng đây vẫn chỉ là một giả thuyết" - Sibert cho hay.

Các nhà nghiên cứu không biết 90% số lượng cá mập này biến mất trong thời gian bao lâu. Theo Sibert, nó có thể diễn ra trong một ngày, hoặc có thể 50 năm, hoặc thậm chí 100.000 năm.

Vì cá mập sống rất sâu dưới đáy đại dương và xa đất liền, và do biển sâu không bảo quản xác theo cách có thể nổi lên và dạt vào đất liền, nên các mẫu vật mà các nhà khoa học đã tìm thấy là những sinh vật chưa từng thấy trước đây.

Trong khi các hóa thạch được tìm thấy khẳng định đó là cá mập, các nhà nghiên cứu không có cách nào để biết những con cá mập trông như thế nào.

Leah Rubin, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: “Giống như hầu hết các nỗ lực nghiên cứu khác, bài báo đầu tiên này đưa ra nhiều câu hỏi hơn những gì nó có thể trả lời và chúng tôi có kế hoạch điều tra độ rộng của dữ liệu răng thông qua một loạt các thấu kính, từ thủy động lực học đến sinh thái học".

Bà Rubin nói: “Nghiên cứu này là bước đầu tiên quan trọng để hiểu được hậu quả là gì sau sự sụt giảm nghiêm trọng của những loài săn mồi hàng đầu ở đại dương trong thời hiện đại".

Bà Sibert hy vọng nghiên cứu của nhóm sẽ thu hút sự quan tâm của cộng đồng khoa học để tìm hiểu về khoảng thời gian này. "Chắc hẳn một điều gì đó thực sự lớn đã xảy ra bởi vì nó đã tác động đến nhóm sinh vật đáng kinh ngạc vốn đã tồn tại và sống sót qua những thay đổi lớn trên toàn cầu trong 400 triệu năm qua" - Sibert nói.