Một nhà khảo cổ học giàu kinh nghiệm đã dẫn dắt nhóm học sinh trong trại hè của câu lạc bộ thám hiểm tự nhiên trẻ em Hamilton ở Waikato, New Zealand, tham gia chuyến săn tìm hóa thạch vào tháng 1.2006.
Nhóm chèo thuyền kayak đến phía trên bến cảng Kawhia - điểm nóng cho hoạt động săn tìm hóa thạch. Nhóm dự kiến tìm được hóa thạch của động vật có vỏ và các thứ tương tự như vẫn thường thấy trong các chuyến thám hiểm của câu lạc bộ này.
Tuy nhiên, ngay trước khi kết thúc chuyến thám hiểm, nhóm nhận ra dấu vết của hóa thạch giống như giáp xác thời tiền sử ở gần vị trí neo thuyền kayak.
Sau khi xem xét cẩn thận, một nhà khảo cổ xác định đây là xương hóa thạch hoàn chỉnh nhất của một con chim cánh cụt khổng lồ cổ đại chưa từng được khám phá.
Một tháng sau khi phát hiện hóa thạch, nhóm cả trẻ em cũng như người lớn đã mang theo thiết bị và dành một ngày để cắt hóa thạch ra khỏi đá cát.
Hóa thạch chim cánh cụt khổng lồ được tặng cho bảo tàng Waikato, Te Whare Taonga o Waikato. Tại đây, các nhà nghiên cứu từ Đại học Massey và Bảo tàng Bruce bắt đầu các nghiên cứu tiên tiến về hóa thạch.
Theo nghiên cứu mới công bố trên Tạp chí Cổ sinh vật có xương sống của các nhà khoa học Đại học Massey, New Zealand, hóa thạch này thuộc về một loài mới của chim cánh cụt thời tiền sử.
Khám phá loài chim cánh cụt mới ở New Zealand đang giúp các nhà khoa học lấp đầy một số khoảng trống trong lịch sử tự nhiên. Loài chim cánh cụt có hóa thạch có niên đại gần như xa nhất với thời đại khủng long và có thể nói lên rất nhiều điều về hệ sinh thái cổ xưa và hiện tại.
Các nhà khoa học kết luận con chim cánh cụt này có tuổi đời từ 27,3 đến 34,6 tháng và tồn tại từ thời điểm phần lớn Waikato đang chìm trong nước.
Những con chim cánh cụt tương tự từng được mô tả nhưng con chim cánh cụt khổng lồ Kairuku này có chân dài hơn nhiều. Do vậy, con chim cánh cụt khổng lồ mới phát hiện được gọi là waewaeroa, tiếng Māori có nghĩa là "chân dài".
Việc sở hữu đôi chân dài như vậy khiến waewaeroa cao hơn nhiều so với các loài chim cánh cụt khổng lồ cổ đại khác. Ước tính con chim cánh cụt được phát hiện ở New Zealand có độ dài 1,6m từ ngón chân đến đầu mỏ và cao hơn 1,4m khi đứng lên. Điều này sẽ ảnh hưởng đến tốc độ bơi và độ sâu mà chim cánh cụt lặn xuống.