Yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán trong 72 tiếng
Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận đã yêu cầu Trung Quốc đóng cửa lãnh sự quán ở Houston trong vòng 72 tiếng, thông báo được đưa ra trong ngày 22.7.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus cho biết, lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston được chỉ đạo đóng cửa “để bảo vệ tài sản trí tuệ của Mỹ và thông tin cá nhân của người Mỹ” và cũng không cung cấp thêm các thông tin chi tiết về những gì dẫn tới việc đóng cửa.
Trong một tuyên bố khác, một phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc “đã nhiều năm tiến hành các hoạt động gây ảnh hưởng và do thám bất hợp pháp quy mô lớn” và rằng những động thái này đã “gia tăng đáng kể về quy mô và phạm vi trong vài năm qua”. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ không làm rõ cụ thể cáo buộc cũng như bất kỳ một sự kiện nào dẫn tới Mỹ yêu cầu Trung Quốc đóng cửa cơ quan ngoại giao này cũng như thời điểm mà Mỹ gửi yêu cầu cho phía Trung Quốc.
Phát biểu trong chuyến thăm Đan Mạch, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo liên tục cáo buộc người Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ và Châu Âu. Theo ông, động thái này gây tổn thất “hàng trăm nghìn việc làm”. “Tổng thống Trump đã nói: “Đủ rồi. Chúng ta sẽ không cho phép điều này tiếp tục xảy ra. Đó là những hành động mà quý vị đang thấy Tổng thống Trump thực hiện. Chúng tôi sẽ tiếp tục kiên trì với hành động này” - Reuters dẫn lời ông Mike Pompeo.
CNN cho hay, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo từ chối thông tin chi tiết về quyết định đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc trong bài phát biểu hôm 22.7. Tuy nhiên, theo lịch trình, nhà ngoại giao hàng đầu Mỹ sẽ phát biểu về Trung Quốc tại Bảo tàng và Thư viện Richard Nixon ở California hôm 23.7.
Trong cuộc họp báo hôm 22.7, ông Donald Trump khẳng định “luôn có khả năng” đóng cửa thêm cơ quan ngoại giao của Trung Quốc tại Mỹ. Tổng thống Mỹ cũng lưu ý việc nhân viên lãnh sự quán Trung Quốc tại thành phố Houston đã đốt thứ gì đó sau khi nhận được yêu cầu rời đi và nói rằng: “Tôi đoán họ đang tiêu hủy tài liệu, giấy tờ”.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc rơi vào trạng thái xấu đi trong năm qua trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang tiếp diễn, đại dịch COVID-19, các chỉ trích của Mỹ liên quan tới vấn đề Hồng Kông, Tân Cương… Động thái của Mỹ diễn ra 1 ngày sau khi các công tố viên Mỹ buộc tội 2 tin tặc người Trung Quốc về “chiến dịch xâm nhập máy tính toàn cầu” có sự hậu thuẫn của chính phủ và nhắm vào các nghiên cứu về vaccine và điều trị COVID-19. Bản cáo trạng cũng đánh dấu lần đầu tiên Mỹ cáo buộc các tin tặc làm việc thay mặt chính phủ Trung Quốc, theo CNN.
Trung Quốc cảnh báo sẽ đáp trả
Theo Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân: “Việc đóng cửa đơn phương tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston trong một thời gian ngắn là sự leo thang chưa từng thấy các hành động gần đây với Trung Quốc”. Thông tin trên website lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston cho hay, phái bộ ngoại giao này phụ trách hoạt động tại 8 tiểu bang phía nam Mỹ, trong đó có cả Texas, Florida cũng như Puerto Rico. Đây là lãnh sự quán đầu tiên được thành lập năm 1979 khi Mỹ và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao sau văn phòng liên lạc tại Washington, DC.
Trong tuyên bố đăng trên tài khoản mạng xã hội chính thức, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, động thái yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán là “sự khiêu khích chính trị đơn phương do phía Mỹ phát động, vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, các quy tắc cơ bản điều chỉnh quan hệ quốc tế và thỏa thuận lãnh sự song phương giữa Trung Quốc và Mỹ”. Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên án quyết định này và kêu gọi Mỹ rút lại quyết định này.
Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh viết trên Twitter cá nhân rằng Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington D.C đã bị “đe dọa đánh bom và giết chóc” sau các động thái kích động tâm lý bài Hoa của chính quyền Mỹ. “Mỹ nên rút lại quyết định sai lầm này. Trung Quốc chắc chắn sẽ đáp trả” - đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo.
Jonathan Pollack - chuyên gia về Đông Á của Viện nghiên cứu Brookings nhận định, ông không thể nghĩ được bất cứ điều gì để nói tránh đi về sự xấu đi trong quan hệ song phương Mỹ và Trung Quốc kể từ năm 1979. Theo ông, chính quyền Tổng thống Donald Trump dường như “xem động thái mới nhất này là đạn dược chính trị trong chiến dịch tranh cử tổng thống”.
Một quan chức cấp cao của Mỹ tiết lộ với Reuters rằng, quyết định đóng cửa lãnh sự quán “hoàn toàn hợp lý” bởi tình báo mật lưu ý rằng, một số vụ việc gián điệp Trung Quốc bị cáo buộc đã được công khai. Abraham Denmark - quan chức cấp cao Lầu Năm Góc về vấn đề Đông Á dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama nhận định - câu hỏi đặt ra ở đây là “việc đột ngột đóng cửa lãnh sự quán ở Houston liệu có giải quyết được vấn đề”.
Theo nguồn tin nắm rõ tình hình của Reuters cho hay, Trung Quốc đang cân nhắc việc đóng cửa lãnh sự quán Mỹ tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, nơi Bộ Ngoại giao Mỹ đã rút nhân viên và gia đình của họ sau khi dịch COVID-19 khởi phát tại đây. Các chuyên gia về Trung Quốc ở Mỹ nói rằng, Bắc Kinh cũng có thể lựa chọn nhắm tới các lãnh sự quán quan trọng hơn ở Hồng Kông, Thượng Hải hoặc Quảng Châu - động thái có thể gây tổn hại cho các doanh nghiệp Mỹ.