Nhân kỷ niệm tròn 100 năm ngày sinh của Sergei Kovalev (15.8.1919 - 15.8.2019), một trong những nhà thiết kế tàu ngầm nổi tiếng nhất của Liên Xô, Sputnik điểm lại những thiết kế mang tính biểu tượng nhất của thiên tài này.
Tàu ngầm đạn đạo đầu tiên
Tàu ngầm hạt nhân đầu tiên, được Sergei Kovalev thiết kế là tàu ngầm hạt nhân của dự án 658. Ngoài vũ khí ngư lôi, con tàu còn mang theo tên lửa phóng từ trên mặt nước với đầu đạn hạt nhân. Tàu ngầm dẫn đầu K-19 được đưa vào phục vụ trong Hải quân năm 1960. Ngay sau đó, nó đi qua băng Bắc Cực từ vùng Murmansk đến Viễn Đông.
Con tàu có thể đạt độ sâu 300 m, tốc độ 26 hải lý ở vị trí dưới nước và 7-8 hải lý trên bề mặt. Nó có thể chở theo một thủy thủ đoàn gồm 104 người, có khả năng hoạt động hàng hải độc lập lên tới 50 ngày. 8 tàu ngầm được chế tạo theo dự án này và tất cả chúng đều phục vụ trong Hải quân trong hơn 20 năm, hoàn thành hàng trăm nhiệm vụ quân sự khác nhau.
Gã khổng lồ miền Bắc
Việc phát triển tàu tuần dương chiến lược tên lửa hạng nặng dự án 941 dưới tên mã “Akula” (Cá mập) do Cục thiết kế trung ương Rubin triển khai vào đầu những năm 1970. Các tàu tuần dương này là một trong những biểu tượng nổi bật nhất trong cuộc chạy đua vũ trang và sự đối đầu của hai siêu cường trong Chiến tranh Lạnh. Dự án được coi là cú đáp trả của tổ hợp công nghiệp quân sự Liên Xô đối với chương trình “Cây đinh ba” của Mỹ.
Các kỹ sư tên lửa của Liên Xô tìm cách trang bị cho con tàu một tên lửa đạn đạo nhiên liệu rắn 3 tầng R-39 với các đặc điểm cần thiết, có khả năng phóng mười đầu đạn với công suất 100 kiloton, mỗi quả đạn có thể bay xa tới mười nghìn km. Hệ thống này có hiệu quả, nhưng cồng kềnh với tổng trọng lượng của một sản phẩm dài 16 m, nặng gần 90 tấn.
Kích thước của "Cá mập" rất ấn tượng: lượng giãn nước - khoảng 50 nghìn tấn, lớn gấp 2 lần so với hầu hết các tàu ngầm hiện đại. Dài 172 m, rộng 23 m. Chưa từng có tàu ngầm lớn như vậy trong biên chế Hải quân. Để chúng có thể được đặt tại các cảng, các nhà thiết kế phải trang bị thêm cho Akula các thùng tải trọng phụ tăng thêm sức nổi.
Akula "vẫn thua kém nhiều so với các đối thủ cạnh tranh của Mỹ về tính bí mật. Tuy nhiên, chúng không bắt buộc phải lặng lẽ theo dõi kẻ thù tiềm năng và ở gần bờ biển Mỹ.
Tổng cộng, Liên Xô đã chế tạo 6 tàu tuần dương dự án 941. Tất cả chúng đều được giao cho Hạm đội phương Bắc và được đặt tại Zapadnoy Litse trong thành phần của một sư đoàn được thiêt lập đặc biệt. Họ trang bị một đường neo cho Cá mập, phát triển hệ thống nạp tên lửa, tổ chức tổ hợp sửa chữa ven biển và thậm chí chế tạo tàu sân bay vận tải đặc biệt.
Tuy nhiên, những con tàu này không tồn tại được lâu, một phần nguyên nhân là do kích thước của chúng.
Quan sát viên im lặng
Một dự án nổi tiếng khác của Sergei Kovalev là tàu ngầm hạt nhân 667BDR “Kalmar” (Con mực). Đây là một thể loại “sức ngựa” của hạm đội tàu ngầm. Kể từ giữa những năm 1970, 14 chiếc “Kalmar” được chế tạo, phân phối cho Hạm đội Thái Bình Dương và Hạm đội Bắc.
Một trong những tính năng của con tàu này là hệ thống điều khiển bắn mới. Các thủy thủ có thể phóng toàn bộ đạn của 16 tên lửa trong một loạt bắn. Khoảng thời gian giữa các lần phóng giảm đến mức tối thiểu. Hơn nữa, “Kalmar” cũng được chế tạo dưới một loại vũ khí mới - tên lửa đạn đạo lỏng R-29R với nhiều đầu đạn và đầu đạn hướng dẫn riêng. Các tàu ngầm được trang bị cánh quạt 5 cánh có độ ồn thấp và hệ thống sonar mới giúp phát hiện mục tiêu ở cự ly tới 200 km.
“Kalmar” thực hiện 7 chuyến hành trình liên hạm đội đơn độc dưới lớp băng ở Bắc Cực. Nó đã chứng minh tính hiệu quả của việc vượt biển liên hải quân.
Hầu hết các tàu ngầm 667BDR ngày nay đã ngừng hoạt động và tiêu hủy. Chỉ có một “Kalmar”- tàu ngầm hạt nhân Ryazan, làm nghĩa vụ quân sự trong Hạm đội Thái Bình Dương.Những
chiếc tàu này không phải là tất cả những gì Sergei Kovalev thiết kế. Theo các dự án của ông, 92 tàu ngầm hạt nhân được chế tạo. Ông tham gia vào việc tạo ra 3 thế hệ tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân, bao gồm các tàu ngầm thế hệ thứ 4 của dự án 955 “Borey”. Sergei Kovalev qua đời vào ngày 24.2.2011.