Một số nguyên nhân khác xuất phát từ quá trình sản xuất vaccine và các chủng virus cúm cụ thể mà nó nhắm đến.

Hiệu quả của vaccine phòng cúm theo mùa thấp hơn so với các loại vaccine khác như MMR. Vaccine MMR có hiệu quả khoảng 97% trong việc ngăn ngừa bệnh sởi, 88% đối với quai bị và 97% đối với bệnh rubella. Nhưng các mũi tiêm phòng cúm thường có hiệu quả từ 40-60% và đôi khi giảm xuống còn 10%. Nhưng lý do là gì?

Sự đột biến của virus

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), vaccine cúm giúp cơ thể chống lại 4 loại virus cúm: 2 loại virus cúm A thuộc phân nhóm H1N1 và H3N2, 2 loại virus cúm B dòng Victoria và Yamagata. Các virus cúm này biến đổi từ năm này sang năm khác, nghĩa là mã di truyền của chúng thay đổi và các protein xuất hiện trên bề mặt bên ngoài của chúng cũng thay đổi nhanh chóng.

Tiến sĩ William Schaffner - chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Vanderbilt (Mỹ) - cho hay, vaccine cúm hoạt động bằng cách giúp hệ thống miễn dịch nhận ra một trong những protein bề mặt này, được gọi là hemagglutinin (HA). Tương tự như protein đột biến "khét tiếng" của virus Corona mới đây, protein HA cho phép virus cúm liên kết và xâm nhập vào tế bào để lây nhiễm. Protein HA biến đổi rất nhanh chóng, về cơ bản là biến đổi hàng năm và khiến hệ thống miễn dịch khó nhận ra. 

Một thách thức khác là các mũi tiêm phòng cúm phải được sản xuất trước mùa cúm, vì vậy, các nhà khoa học phải sử dụng nhiều chiến lược khác nhau để dự đoán chủng cúm nào sẽ lưu hành trong những tháng tới.

Thậm chí, các virus lưu hành vẫn có thể tiếp tục đột biến ngay cả khi vaccine đang được tiêm cho mọi người. Vào thời điểm cúm mùa bắt đầu, các chủng cúm mà các nhà khoa học dự đoán sẽ thống trị đôi khi có thể bị các chủng khác "vượt mặt".

Theo Science, lần đầu tiên chúng ta tiếp xúc với bệnh cúm trong thời thơ ấu cũng có thể làm sai lệch cách hệ thống miễn dịch phản ứng với việc tiêm phòng, đôi khi gây bất lợi cho chúng ta. 

Vấn đề trong sản xuất

Hầu hết các loại vaccine cúm đều chứa virus được nuôi cấy trong trứng gà - một phần của quá trình sản xuất. Virus sẽ được sửa đổi một chút để có thể phát triển dồi dào trong trứng.

Có một số bằng chứng cho thấy, khi virus sinh ra từ trứng nhân lên, có thể nhận ra các đột biến khiến di truyền của nó khác biệt với các chủng cúm đang lưu hành. Vì vậy, khi các virus truyền qua trứng sau đó bị giết hoặc làm suy yếu để sử dụng trong vaccine cúm, chúng không còn phù hợp với virus cúm trong tự nhiên.

Virus cúm A (H3N2) đột biến nhanh nhất trong số các phân nhóm cúm có trong vaccine, vì vậy nó có nhiều khả năng tạo ra "đột biến trốn tránh" có thể trốn tránh vaccine. Virus cúm A (H3N2) cũng dễ xuất hiện những thay đổi thích nghi với trứng nhất. Những yếu tố này giải thích tại sao tiêm phòng cúm thường kém hiệu quả hơn đối với H3N2.

Cách cải thiện việc tiêm phòng cúm

Nhiều nhóm đang nghiên cứu các loại vaccine cúm mới và cải tiến nhằm mục đích tăng khả năng bảo vệ, một số loại có thể không cần nâng cấp hàng năm.

Mặc dù protein HA biến đổi không ngừng, nhưng một phần cố định của nó xuất hiện ở nhiều chủng cúm khác nhau và không thay đổi theo từng năm. Vì vậy, bằng cách nhắm mục tiêu vào phần này thay vì protein HA, vaccine cúm có thể chống lại nhiều chủng virus mà không cần nâng cấp.

Ngoài các nhóm theo đuổi vaccine cúm phổ thông, một số nhà sản xuất vaccine, bao gồm cả nhà phát triển vaccine COVID-19 là Moderna và Pfizer, đang thử nghiệm vaccine cúm sử dụng phân tử di truyền gọi là mRNA làm cơ sở. Khi vào cơ thể, mRNA hướng dẫn tế bào tạo ra kháng nguyên cúm, và sau đó dạy cho hệ thống miễn dịch cách nhận ra các loại virus.

So với vaccine được nuôi bằng trứng, phải mất hàng tháng để sản xuất, vaccine mRNA có thể được sản xuất cực kỳ nhanh chóng và không cần mẫu virus sống. Nghĩa là, về lý thuyết, chúng ta có thể bắt đầu chọn loại vaccine để sản xuất khi sắp bắt đầu mùa cúm, đảm bảo phù hợp hơn với các chủng đang lưu hành.

Tuy nhiên, bất chấp những nhược điểm của vaccine cúm hiện có, chúng vẫn là những lựa chọn tốt nhất để bảo vệ bạn khỏi cúm.