Trở ngại

Sau khi Trung Quốc chính thức xin gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), các nước thành viên của hiệp định thương mại lớn Châu Á - Thái Bình Dương đã tỏ thái độ khác nhau, theo Hoàn cầu Thời báo.

Các chuyên gia Trung Quốc nhận định, những trở ngại khó khăn nhất vẫn có thể đến từ Australia và Canada. Tuy nhiên, theo các chuyên gia Trung Quốc, mặc dù có thể còn một chặng đường dài gập ghềnh trước khi gia nhập chính thức, Trung Quốc sẽ trở thành một thành viên CPTPP nhờ thị trường khó cưỡng lại và những nỗ lực tăng cường cải cách, mở cửa của chính Trung Quốc.

Ngày 16.9, Trung Quốc đã chính thức đệ trình yêu cầu gia nhập CPTPP bằng văn bản lên Bộ trưởng Thương mại và Tăng trưởng Xuất khẩu New Zealand Damien O'Connor.

Quyết định được đưa ra sau một năm tiếp xúc không chính thức với các thành viên CPTPP và dựa trên nghiên cứu, đánh giá toàn diện các điều khoản của hiệp định thương mại - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết trong cuộc họp báo hôm 17.9. Ông Triệu bổ sung rằng Trung Quốc sẽ tiến hành tham vấn cần thiết với tất cả các nước thành viên.

CPTPP - được ký kết vào năm 2018 - xoá bỏ 95% thuế quan giữa 11 nước thành viên, bao gồm Nhật Bản, Canada, Australia, Việt Nam, New Zealand, Singapore, Mexico, Peru, Brunei, Chile và Malaysia.

Khi Trung Quốc tìm cách gia nhập CPTPP, các cuộc thảo luận đã nổ ra về việc liệu Trung Quốc có nhận được cái gật đầu từ tất cả các nước thành viên trong hiệp định hay không, đặc biệt là những nước có quan hệ khó khăn với Trung Quốc, chẳng hạn như Australia và Canada. Để được gia nhập, một quốc gia phải nhận được sự đồng thuận của tất cả thành viên CPTPP hiện tại.

Cho đến nay, một số nước thành viên đã thể hiện thái độ tích cực. Ngoại trưởng Singapore Vivian Balakrishnan "hoan nghênh" sự quan tâm của Trung Quốc đối với CPTPP trong cuộc gặp gần đây của ông với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị - theo một tuyên bố do Bộ Ngoại giao Singapore công bố.

Trong khi đó, Nhật Bản bày tỏ thận trọng đối với sự tham gia của Trung Quốc. Bloomberg dẫn lời Ngoại trưởng Nhật Bản Motegi Toshimitsu nói rằng Nhật Bản phải xem xét đúng mức liệu Trung Quốc có sẵn sàng đạt được yêu cầu cao của hiệp định hay không và Nhật Bản sẽ cùng với các nước thành viên khác xử lý đơn của Trung Quốc.

Trong một cuộc phỏng vấn trước đó, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide cũng cho biết Trung Quốc rất khó gia nhập CPTPP, vì hiệp định yêu cầu các nước thành viên phải có mức độ mở cửa thị trường khá cao.

Trước đó, Đại sứ New Zealand tại Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng tương tác không chính thức với các nền kinh tế quan tâm đến việc tham gia CPTPP.

Các chuyên gia Trung Quốc cho rằng một số thành viên CPTPP, đặc biệt là Australia, sẽ bị áp lực từ Mỹ, khiến việc gia nhập CPTPP của Trung Quốc trở nên rất khó khăn. Mỹ là một thành viên của TPP - phiên bản ban đầu của CPTPP nhưng cựu Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ ra.

Khi được hỏi về quyết định của Trung Quốc có liên quan đến liên minh an ninh AUKUS mới được Mỹ, Anh và Australia thành lập hay không, người phát ngôn Triệu Lập Kiên nói rằng động thái của Bắc Kinh không liên quan gì đến AUKUS.

Chen Hong, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Australia tại Đại học Sư phạm Hoa Đông ở Thượng Hải, cho rằng các cuộc đàm phán CPTPP nên là cơ hội "tuyệt vời" để Australia đưa quan hệ Trung Quốc - Australia thoát khỏi thời kỳ trũng thấp, nhưng ông không lạc quan về việc Chính phủ Australia ủng hộ Trung Quốc gia nhập CPTPP, ít nhất là không phải trong thời điểm hiện tại.

Tình hình có thể tương tự đối với Canada, nước cũng có thể phải đối mặt với áp lực từ Mỹ. Tuy nhiên, ông Chen nhấn mạnh rằng hầu hết thành viên CPTPP, bao gồm cả New Zealand và Nhật Bản, sẽ có cách tiếp cận thực tế hơn đối với vấn đề này vì lợi ích kinh tế.

Thị trường Trung Quốc rộng lớn

Bất chấp những thách thức tiềm ẩn, các chuyên gia nhấn mạnh rằng các quốc gia đang khát khao thị trường rộng lớn của Trung Quốc không chỉ về hàng hóa truyền thống, mà còn cả ngành dịch vụ, do đó họ sẽ tìm cách đảm bảo hợp tác kinh doanh với Trung Quốc thông qua các hiệp định khu vực như CPTPP.

Ví dụ, khi ôtô Nhật Bản mất ưu thế ở Trung Quốc do Trung Quốc phát triển xe điện, họ sẽ tìm kiếm sự hợp tác của Trung Quốc trong các lĩnh vực như du lịch, dịch vụ và tài chính, theo đó, CPTPP sẽ cung cấp cơ sở hợp tác lành mạnh và các điều khoản có lợi - ông Tian Yun, nguyên phó giám đốc Hiệp hội Hoạt động Kinh tế Bắc Kinh, cho hay.

Ông Tian Yun nói: “Với sự trỗi dậy kinh tế của Trung Quốc, không thể tránh khỏi một chu kỳ thương mại mới do Trung Quốc dẫn đầu, với việc Trung Quốc cung cấp các sản phẩm trung cấp và cao cấp để đổi lấy nông sản và nguyên liệu thô từ các nước khác”.

Tuy nhiên, ông Tian cũng lưu ý rằng, việc Trung Quốc tham gia CPTPP cần có các cuộc đàm phán kéo dài, trong đó Trung Quốc cần hiểu các tiêu chuẩn kỹ thuật của CPTPP về các vấn đề như bảo hộ lao động và cải cách doanh nghiệp nhà nước, sau đó thực hiện cải cách cho phù hợp.

Ví dụ, Trung Quốc sẽ cần tiến hành các cải cách doanh nghiệp nhà nước hơn nữa, như tỉ lệ cổ phần, để phù hợp với các tiêu chuẩn mà các thành viên CPTPP đã thống nhất. "Nhưng điều đầu tiên cần làm là làm rõ các tiêu chuẩn đánh giá. Các cuộc đàm phán có thể kéo dài tới 10 năm, nhưng Trung Quốc cuối cùng sẽ làm được" - ông Tian nói.

Các chuyên gia Trung Quốc cho biết, Trung Quốc đã và đang tăng cường các nỗ lực cải cách và mở cửa, sẽ giúp nước này đáp ứng các tiêu chuẩn và điều khoản nhất định trong CPTPP, lưu ý rằng thông báo chính thức xin gia nhập có nghĩa là Trung Quốc đã chuẩn bị cho các cuộc đàm phán và đã nghiên cứu các điều khoản.