576 tỉ USD trong 2 năm
Khi thoả thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc được ký kết, dự kiến vào đầu năm tới, Bắc Kinh sẽ phải nhập khẩu gấp đôi hàng hoá của Washington. Theo thông tin do Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ công bố, kim ngạch nhập khẩu hàng hoá Mỹ của Trung Quốc trong năm 2017 là khoảng 188 tỉ USD. Nếu so với tổng kim ngạch nhập khẩu của Trung Quốc là 1,84 nghìn tỉ USD thì về mặt toán học, Bắc Kinh hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu của Washington. Nếu Trung Quốc quay trở lại mức nhập khẩu năm 2017 và cộng thêm 200 tỉ USD nữa thì nước này sẽ mua của Mỹ khoảng 576 tỉ USD trong vòng 2 năm.
Tuy nhiên, điều này sẽ dẫn đến việc chuyển hướng thương mại, thay thế nhập khẩu của các quốc gia khác, và như vậy sẽ làm phiền lòng các đối tác thương mại khác của Trung Quốc, đồng thời có khả năng dẫn đến những thách thức tại Tổ chức Thương mại Thế giới WTO. “Con số nào cũng có thể được nếu bạn thật sự cố gắng, nhưng vấn đề là bạn muốn làm bao nhiêu nước khác không vui?” - tờ Bưu điện Hoa nam Buổi sáng (SCMP) dẫn lời bà Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng phụ trách Châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Pháp Natixis cho biết.
Nông sản sẽ chiếm một phần lớn trong thoả thuận giai đoạn 1. Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer nói với đài CBS rằng Trung Quốc đồng ý mua 80 tỉ USD nông sản Mỹ trong vòng 2 năm, mặc dù Bắc Kinh chưa xác nhận con số này. Trong năm 2017, Trung Quốc nhập khẩu 131 tỉ USD nông sản từ khắp thế giới, trong đó nông sản của Mỹ ở mức cao nhất cũng chỉ là 29,5 tỉ USD trong năm 2012 - theo số liệu của công ty nghiên cứu nông nghiệp INTL FCstone. Như vậy, con số 40 tỉ USD nhập khẩu nông sản Mỹ trong 1 năm về lý thuyết là có thể được. Nhưng nó cũng tạo ra những vấn đề khác.
Các đối tác thiệt hại
Trung Quốc đã đa dạng hoá các nhà cung cấp trong vòng 2 năm qua sang các nước như Argentina, Australia, Brazil, Đức, New Zealand và Tây Ban Nha. Những nước này sẽ thiệt hại nếu Trung Quốc tuân thủ thoả thuận mua nông sản của Mỹ. Viện nghiên cứu Centro Insper Agro Global ở Sao Paulo ước tính, Brazil có thể mất 10 tỉ USD, tương đương 28% xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc.
1/4 lô hàng nông sản của New Zealand hiện đang bán cho Trung Quốc sau khi 2 nước ký thoả thuận thương mại vào năm 2008. Sữa và thịt là 2 trong số 3 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của New Zealand vào Trung Quốc trong năm 2018 và đây đều là những mặt hàng mà Washington sẽ chú trọng bán cho Bắc Kinh. Stephen Jacobi, giám đốc điều hành của Diễn đàn doanh nghiệp quốc tế New Zealand cho rằng thoả thuận Mỹ-Trung là một vấn đề quan trọng đối với New Zealand. “Chúng tôi sẽ nghiên cứu chi tiết của thỏa thuận để đánh giá xem lợi ích thương mại của chúng tôi có bị ảnh hưởng hay không” - ông Jacobi nói.
Trung Quốc đã mất 100 triệu con lợn từ tháng 8.2018 do dịch tả lợn Châu Phi. Giá thịt lợn ở Trung Quốc tăng 110% trong tháng 11.2019, trong khi giá thịt lợn ở Mỹ hiện rẻ hơn 4 lần so với Trung Quốc. Tuy nhiên, các nhà phân tích lo ngại rằng lợi nhuận siêu khủng từ việc nhập khẩu thịt lợn giá rẻ của Mỹ và bán với giá cao có thể phá vỡ những nỗ lực của Trung Quốc khôi phục đàn sau dịch bệnh.
Các sản phẩm công nghệ cao sẽ chiếm một phần đáng kể trong bất kỳ thoả thuận mua bán nào. Đối với EU, đây là một tin xấu, bởi họ chia sẻ 8 trong số 10 thị trường xuất khẩu hàng đầu sang Trung Quốc các mặt hàng hoá chất, máy bay, ôtô và phụ tùng ôtô. “Không thể nhập khẩu 200 tỉ USD chỉ toàn nông sản và năng lượng. Ôtô nhập khẩu của Mỹ hiện chỉ chiếm chưa đến 1% ôtô bán ở Trung Quốc” - chuyên gia Garcia Herrero tại ngân hàng đầu tư Pháp Natixis cho biết, nói thêm rằng Nhật Bản và Hàn Quốc có thể cũng sụt giảm xuất khẩu ôtô và chất bán dẫn.