Các nước thử nghiệm

Nhật Bản, từ lâu được biết đến với văn hóa làm việc áp lực, đi đầu trong xu hướng mới, với một số công ty tên tuổi lớn nhất của nước này đã công bố kế hoạch cắt ngắn thời gian làm việc mỗi tuần - tờ Nikkei đưa tin.

Hồi tháng 4, tập đoàn Hitachi thông báo sẽ thực hiện tuần làm việc 4 ngày cho khoảng 15.000 nhân viên trong năm tài chính hiện tại, kết thúc vào tháng 3 năm sau. Cũng trong tháng 4, nhà phát triển trò chơi Game Freak, nổi tiếng với loạt Pokemon, cho biết đã giới thiệu hệ thống làm việc mới cho một số nhân viên. Các công ty tên tuổi khác, như Panasonic và NEC, cũng đang xem xét các biện pháp tương tự.

Các quốc gia khác ở Châu Á đang dần đi theo con đường của Nhật Bản. Tại Indonesia, công ty cho vay ngang hàng Alami đã giới thiệu tuần làm việc 4 ngày cho nhân viên của mình vào năm ngoái để cải thiện sức khỏe tinh thần và năng suất lao động.

Công ty giáo dục Eduwill của Hàn Quốc cũng đã áp dụng tuần làm việc 4 ngày vào năm 2019 - đây là hệ thống đầu tiên trong ngành này. Sáng kiến ​​của Eduwill đã thúc đẩy bà Sim Sang-jung của Đảng Công lý, người từng là ứng cử viên trong cuộc bầu cử Tổng thống Hàn Quốc hồi tháng 3, đề xuất tuần làm việc 4 ngày là một trong những chính sách tranh cử quan trọng.

Trong khi đó, Ấn Độ đang chuẩn bị thực hiện 4 dự luật lao động trong năm nay, sẽ ảnh hưởng đến giờ làm việc và tiền lương. Theo các dự luật này, người lao động có thể có tùy chọn làm việc 4 ngày một tuần, mặc dù tổng số giờ làm việc mỗi tuần - khoảng 48 giờ - sẽ không thay đổi.

Mong muốn của người lao động

Những động thái như vậy diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã khiến các công ty và nhân viên phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận làm việc. Các cuộc khảo sát trên toàn khu vực cho thấy tuần làm việc ngắn hơn là một trong những thay đổi chính sách mong muốn nhất của người lao động.

Tập đoàn nhân sự khổng lồ của Nhật Bản Persol Holdings gần đây đã hỏi khoảng 1.000 công nhân về những chính sách mà họ muốn được áp dụng. 23,5% - tỉ lệ lớn nhất - cho biết họ ủng hộ áp dụng tuần làm việc kéo dài từ 3 đến 4 ngày. Một báo cáo của Milieu Insight vào tháng 2 chỉ ra xu hướng tương tự ở các nơi khác trong khu vực: 78% người được hỏi ở Việt Nam và 69% ở Indonesia bày tỏ mong muốn về tuần làm việc ngắn hơn.

Tuy nhiên, đại dịch và tác động của đại dịch đến phương thức làm việc chỉ là một phần của câu chuyện. Việc thúc đẩy tuần làm việc 4 ngày về mặt nào đó cũng là một phản ứng dữ dội đối với thời gian làm việc cực dài của khu vực.

Nhật Bản đã phải vật lộn với vấn đề karoshi - nghĩa đen là "cái chết do làm việc quá sức" - trong nhiều thập kỷ. Trong năm tính đến tháng 3.2021, có hơn 2.800 yêu cầu bồi thường liên quan đến karoshi, tăng 43% so với 10 năm trước đó, theo số liệu của chính phủ.

Vấn đề này đã làm dấy lên làn sóng phản đối kịch liệt của công chúng khi một nhân viên 24 tuổi tại công ty quảng cáo Dentsu đã tự kết liễu đời mình vào năm 2015 sau khi làm việc quá giờ.

Các quốc gia láng giềng như Trung Quốc và Hàn Quốc cũng nổi tiếng về tình trạng làm việc quá sức. Trong văn hóa làm việc "996" của Trung Quốc - phổ biến trong lĩnh vực công nghệ của nước này - nhân viên làm việc vất vả từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), người Hàn Quốc làm việc trung bình 1.908 giờ vào năm 2020, cao nhất ở Châu Á và nhiều hơn 221 giờ so với mức trung bình của OECD.

Với thời gian làm việc mệt mỏi, nhiều quốc gia trong khu vực cũng phải vật lộn với năng suất thấp. Một báo cáo năm 2021 của Tổ chức Năng suất Châu Á cho thấy ngoài Singapore, nhiều quốc gia trong khu vực đứng sau phương Tây về năng suất lao động. Mức năng suất trung bình của ASEAN thấp hơn 81% so với Mỹ.

Trở ngại

Tuy nhiên, không phải tất cả các chính phủ đều hứng thú với ý tưởng tuần làm việc ngắn hơn. Tại Trung Quốc, Bộ Nguồn nhân lực đã dội một gáo nước lạnh vào đề xuất tuần làm việc 4,5 ngày (36 giờ) được các nhà lập pháp đưa ra vào năm ngoái. Bộ này cho biết không có cơ sở thực tế nào cho việc rút ngắn thời gian làm việc hơn nữa, với lý do chi phí cao hơn và gánh nặng cho các doanh nghiệp. Người sử dụng lao động sẽ phải trả từ 150% đến 300% mức lương cơ bản cho thời gian làm thêm giờ. Thời gian làm việc ngắn hơn cũng có thể đi ngược lại với mục tiêu của chính phủ là đưa Trung Quốc trở thành một quốc gia "tiên tiến ở mức trung bình" vào năm 2035.

Sau đó là những thách thức thực tế của việc đưa ra một thay đổi cơ bản như vậy. Kyoko Kida - Tổng Biên tập trang tuyển dụng Doda ở Nhật Bản Doda - nói rằng, một số công ty áp dụng tuần làm việc 4 ngày đã gặp phải một loạt vấn đề, chẳng hạn như khối lượng công việc đổ lên đầu một số nhân viên hoặc người quản lý, cũng như sự phức tạp hơn của việc chấm công và tính lương. Do vậy, nếu không có sự chuẩn bị thích hợp thì việc thực hiện tuần làm việc 4 ngày sẽ dẫn đến thất bại.