Thảm họa thiên nhiên mới nhất ở Trung Quốc xuất hiện trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và cuộc chiến thương mại đang leo thang với Mỹ.

Sông Dương Tử là con sông dài nhất Châu Á đồng thời là tuyến đường thủy quan trọng nhất của Trung Quốc với khoảng 175 thành phố gần bờ sông.

Là nơi đóng trụ sở của một số công ty đa quốc gia, lưu vực sông Dương Tử trù phú tạo ra gần một nửa GDP của Trung Quốc. 

Vùng lũ có nguy cơ cao

Vùng trung lưu và hạ lưu sông Dương Tử dễ bị ngập lụt, nước lũ tràn bờ vào mỗi mùa hè. Ngược lại, lưu vực sông ở thượng nguồn chảy qua vùng núi, độ dốc cao của lòng sông khiến vùng này ít bị lũ lụt hơn. 

Lũ lớn đủ để tràn bờ đê bao từng là nguyên nhân của nhiều thảm họa tự nhiên trước đây. Không kể tới các nạn đói và đại dịch, lũ lụt miền trung Trung Quốc năm 1931 thường được coi là thảm họa tự nhiên nguy hiểm nhất trong thế kỷ 20. Hơn 140.000 người chết vì nước lũ với ít nhất 3,7 triệu người chết trong suốt 9 tháng sau đó. 

Cho tới khi dự án đập Tam Hiệp hoàn thành năm 2009, các tỉnh thành dọc sông Dương Tử chủ yếu dựa vào các đê bao, hồ chứa và vùng chứa nước lũ để kiểm soát lũ lụt.

Chưa đầy 20 năm sau khi đập Tam Hiệp hoàn thành, Trung Quốc đang trải qua trận lụt tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, đặt ra những nghi ngại về tính hiệu quả của đập Tam Hiệp cũng như liệu công trình khổng lồ này có bị đe dọa sau nhiều đợt lũ lớn kể từ tháng 6. 

Hôm 2.7, sông Dương Tử trải qua đỉnh lũ đầu tiên trong năm. Ủy ban Thủy lợi Trường Giang ghi nhận mực nước lên tới 146,97m, với dòng chảy cực đại lên tới 53.000 mét khối mỗi giây, tỉ lệ tương tự như đại hồng thủy năm 1998. 

Lũ lụt năm 2020

Mưa lớn và lũ lụt nghiêm trọng đã tàn phá Trung Quốc kể từ đầu tháng 6, theo Cơ quan Khí tượng Trung Quốc. Trung Quốc đã ghi nhận lượng mưa lớn tăng 20% kể từ năm 1961. Hiện tại, mực nước của 433 con sông nằm trên mức kiểm soát lũ, với 33 con sông trong số này đạt mức nước cao kỷ lục. 

Mưa lớn cũng tác động tới 27 trong số 31 tỉnh của Trung Quốc, khiến 37 triệu người bị ảnh hưởng, 141 người chết hoặc mất tích 27, Bộ Quản lý Khẩn cấp Trung Quốc thông tin ngày 27.7. Thiệt hại kinh tế do lũ lụt ước tính cho tới nay là 86 tỉ nhân dân tệ (12,3 tỉ USD). 

Hồ Bà Dương đạt mực nước cao kỷ lục

Hồ Bà Dương, hồ nước ngọt lớn nhất Trung Quốc nằm ở phía đông tỉnh Giang Tây, ghi nhận mực nước dâng cao tới 22,6m hôm 13.7 - mức cao kỷ lục được ghi nhận tại đây - vượt kỷ lục 22,52m năm 1998.

Ảnh vệ tinh của NASA cho thấy mực nước hồ vào thời điểm khô cạn nhất và thời điểm dâng cao nhất. Hồ Bà Dương thường cạn nước đáng kể vào mùa đông. 

Mưa mận - "thủ phạm" gây mưa lũ kinh hoàng

Nhà dự báo trưởng tại Trung tâm Khí hậu Quốc gia (NCC) Trung Quốc, cho rằng, lượng mưa lớn trong năm nay  do mùa mưa Đông Á, hay còn gọi là dải mây frông Mai Vũ (hay còn gọi là mưa mận) như thường được gọi ở Trung Quốc.

Hệ thống thời tiết này bắt đầu sớm hơn một tuần so với các năm trước với cường độ cao hơn bình thường.

Mưa mận thường bắt đầu vào tháng 6 và có thể kéo dài đến tháng 8, là kết quả của frông thời tiết hình thành khi không khí ẩm từ Thái Bình Dương gặp khối không khí lạnh hơn ở lục địa.