Triệu chứng lâm sàng ''nhẹ''

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 12.12 đã cảnh báo các quốc gia thành viên rằng biến thể Omicron dường như có ưu thế lan truyền nhanh hơn biến thể Delta - một biến thể vốn đã đánh giá cao về khả năng lây lan - và dự đoán nó sẽ sớm vượt mặt người tiền nhiệm để chiếm vị trí thống trị trong cộng đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh tốc độ lây truyền cao, Omicron dường như chỉ gây ra triệu chứng lâm sàng nhẹ.

Tại Nam Phi, điểm xuất phát của biến thể Omicron, những phát hiện ban đầu cho thấy biến thể này có thể gây tình trạng bệnh ít nghiêm trọng hơn. Cho đến nay, chỉ có một ca tử vong có liên quan trực tiếp đến biến thể Omicron, được ghi nhận ở Anh và cũng có các triệu chứng nhẹ.

Ngoài ra, chỉ 10 trong số 4.713 ca mắc biến thể Omicron ở Anh tính đến 13.12 phải nhập viện và tất cả 1.686 ca Omicron được CDC Liên minh Châu Âu báo cáo, cũng tính đến 13.12, đều không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng còn quá sớm để kết luận biến thể mới khiến bệnh nhân ít ốm hơn vì số ca bệnh quá thấp, dữ liệu hạn chế và tác động của nó đối với dân số không được thể hiện đầy đủ.

Theo giới khoa học, kể cả khi Omicron cuối cùng cũng được xác nhận là gây ra tình trạng bệnh ít nghiêm trọng hơn, nhưng một biến thể dễ lây truyền hơn biến thể Delta chắc chắn sẽ là một mối đe dọa.

Mối nguy cơ tiềm ẩn từ tốc độ lây lan nhanh chóng

Ian Mackay, phó giáo sư tại Đại học Queensland, Australia, cho biết Omicron dường như lây truyền hiệu quả hơn Delta vì biến thể mới này đã áp đảo và đẩy lùi đối thủ ra khỏi những nơi mà nó xuất hiện.

Những phát hiện ban đầu từ Nam Phi cho thấy các bệnh nhân cần hỗ trợ ôxy đều chưa được tiêm chủng, do đó biến thể mới lan truyền nhanh chóng không phải là tin tốt.

“Ngay cả khi ít khả năng gây bệnh nặng hoặc nguy hiểm hơn, Omicron vẫn khiến nhiều trường hợp phải nhập viện. Hãy nhớ rằng ngay cả một tỉ lệ nhỏ các ca có tính lan truyền cao vẫn có thể tăng lên thành những con số lớn khi chúng ta nhìn vào tổng thể” - ông Mackay nói.

Ông cảnh báo, nếu chúng ta đột nhiên có một làn sóng biến thể Omicron trên khắp thế giới, những người chưa được chủng ngừa, người đã chủng ngừa nhưng miễn dịch giảm theo thời gian chưa tiêm mũi 3 và người cao tuổi miễn dịch yếu có khả năng đều có nguy cơ nhiễm bệnh''.

Do bị ảnh hưởng bởi Omicron, Nam Phi đã chứng kiến ​​số ca mắc COVID-19 hàng ngày tăng vọt lên 18.035 ca hôm 12.12, so với chỉ 1.275 ca vào 24.11, khi biến thể lần đầu tiên được báo cáo tại quốc gia này.

Hệ số lây nhiễm của virus hiện là 2,5, cao hơn bất kỳ thời điểm nào trước đây trong đại dịch. Theo Bộ Y tế Nam Phi, tỉ lệ nhập viện ngày càng tăng có khả năng do tổng số ca nhiễm bệnh ngày càng tăng.

Trong khi đó, tại Anh số ca mắc biến thể Omicron đang tăng gấp đôi sau mỗi từ 2 đến 3 ngày và được dự đoán sẽ sớm trở thành chủng thống trị. Nếu không có biện pháp hạn chế, số ca bệnh dự kiến sẽ còn tăng lên tới 200.000 ca mỗi ngày vào cuối tháng 12, trong khi ca nhập viện có thể tăng gấp đôi trong 2 tuần tới. Chính quyền đang kêu gọi người dân đi tiêm chủng vaccine mũi tăng cường để bảo vệ khỏi biến thể mới. 

Đan Mạch cũng đang chứng kiến ​​số ca nhiễm Omicron tăng gấp đôi sau mỗi 2 ngày. Viện Huyết thanh Statens ước tính nó sẽ trở thành biến thể thống trị trong tuần này, có khả năng làm tăng áp lực lên các bệnh viện.

Nhiều nghiên cứu cho thấy Omicron có thể tránh được khả năng miễn dịch do tiêm chủng hoặc kháng thể tự nhiên do mắc bệnh trước đó. Trong một số trường hợp bệnh nhân không chỉ được tiêm chủng đầy đủ mà gần đây còn được tiêm mũi tăng cường.

Đối với biến thể Omicron, nguy cơ tái nhiễm có khả năng cao gấp từ 3 đến 8 lần so với Delta. Theo chuyên gia, một biến thể có nhiều khả năng gây tái nhiễm hơn có thể dẫn đến nhiều ca bệnh nhẹ hơn do đó cần phải tính toán cẩn thận về tỉ lệ thực sự về số ca bệnh nặng mà biến thể này gây ra.

Michael Plank, Giáo sư Toán và Thống kê của Đại học Cambridge, chuyên nghiên cứu mô hình dịch tễ học, cho biết trong khi bệnh nhẹ hơn thì tốt hơn, nhưng điều đáng báo động là biến thể mới lây lan nhanh hơn Delta nên sẽ có nhiều người nhiễm bệnh hơn.

Ông lưu ý: ''Tỉ lệ phần trăm nhỏ ca nhập viện trong tổng số lượng lớn số ca nhiễm phải nằm viện vẫn có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho hệ thống chăm sóc y tế vốn đã căng thẳng bởi biến thể Delta''.

Thận trọng quan sát

Peter Chin-Hong, giáo sư y khoa chuyên về các bệnh truyền nhiễm của Đại học California tại San Francisco, cho rằng dữ liệu ban đầu về sự xuất hiện của Omicron ở Nam Phi cần được giải thích một cách thận trọng.

Nhân khẩu học của Nam Phi có với độ tuổi trung bình là 27 và khoảng 60-80% dân số trưởng thành bị nhiễm bệnh. Điều này có thể đã góp phần vào các triệu chứng nhẹ mà chúng ta quan sát thấy ban đầu.

“Nam Phi có thể rất khác so với nhiều quốc gia và khu vực địa lý khác. Quốc gia này nhìn chung có dân số trẻ, ngoài nhiễm HIV, không có nhiều quần thể bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc những người mắc bệnh nền như các quốc gia khác'' - ông Chin-Hong lưu ý.

Ngược lại, các quốc gia khác có thể xây dựng được ít khả năng miễn dịch hơn trong cộng đồng và có nhiều nhóm dân số dễ bị tổn thương, bao gồm người già, suy giảm miễn dịch, trẻ sơ sinh và những người mắc bệnh nền.

Giáo sư dịch tễ học sức khỏe cộng đồng Kwok Kin-on từ Đại học Hong Kong (Trung Quốc) cũng cảnh báo rằng sẽ cần thêm dữ liệu để hiểu đầy đủ về cách biến thể Omicron ảnh hưởng đến các nhóm tuổi khác nhau, đặc biệt là do mối liên hệ giữa tuổi tác, khả năng đủ điều kiện tiêm chủng và khả năng miễn dịch.

Tác động thực sự của biến thể sẽ cần nhiều thời gian để bộc lộ, vì các ca nhập viện và tử vong do COVID-19 thường mất vài tuần để xảy ra, do đó cần hết sức thận trọng, ông Kwok Kin-on nói.